De afgelopen tijd op eamelje.net: een dozijn dat wat deed. [ziet ook deel 1, deel 2, deel 3]
10] Trinus Riemersma, De reade bwarre [1992]
Veel lezen brengt grote rijkdommen binnen bereik, maar heeft ook een nadeel. Er groeit daardoor een besef over wat een goed boek hoort te doen, zelfs zonder daarover na te denken. Boeken zijn dan ineens tegen elkaar af te wegen. Die titel bracht me wel wat, die is niets. En vrijwel altijd vielen Friese boeken tegen, omdat ik weiger ze als aparte categorie te beoordelen, maar gewoon afzet tegen wat er in de rest van de wereld geschreven wordt.
Tot ik De reade bwarre [De rode kater] las, van Trinus Riemersma. Een geweldig speels boek is dit: fictie, geschiedenis, levensverhaal, parodie, en cultuurkritiek ineen, geschreven in een eigen fonetisch Fries — wat op zich alweer een commentaar was. Als ik nog iets met die taal doe, is het door dit boek. Ik durf het dan ook niet te herlezen.
11] Fernando Pessoa, Het boek der rusteloosheid [1990]
Ik leende dit boek uit de bibliotheek, zonder ooit van de schrijver Pessoa gehoord te hebben. Maar die vertaling was net in de reeks privé-Domein verschenen, en op dat autobiografische lezen was ik toen nogal verzot. Vijf minuten nadat ik erin begonnen was, ging ik het huis weer uit om het boek in de boekhandel te kopen. Ik moest het per se hebben. Maakte niet uit hoeveel het zou kosten.
Deze versie van Het boek der rusteloosheid bracht me éen van de meest intense leeservaringen die ik ooit heb gehad. Het is een melancholiek meesterwerkje. Op bijna elke pagina stond wel iets dat me raakte. Geheel tegen mijn natuur in moest ik dat boek constant wegleggen bij het lezen, om niet overvoerd te worden. Wat trouwens goed kon ook, omdat het uit tientallen losse fragmenten is opgebouwd.
12] Norbert Elias, Über den Prozeß der Zivilisation [1939]
Toen ik uiteindelijk geschiedenis ging studeren, was dit niet omdat de geschiedenisles op school zo leuk was geweest. Niet dat mijn herinneringen slecht waren daaraan, voor zo ver er nog herinneringen waren tien jaar later. Maar de geschiedenisles vroeg niet zo veel. Ik heb een goed geheugen voor nutteloze informatie, en kan een zin formuleren; en veel meer werd er ook niet geëist op de middelbare school.
Dat ik die studie koos, kwam mede door dit boek. Omdat het me leerde dat er ook op een andere manier naar het verleden te kijken was, dan door jaartallen te memoreren, of grote mannen te herdenken. Bovendien vertelde Elias in zijn beschouwingen over het verleden ook heel wat over het nu.
Daarbij kwam dat ik dit in sommige opzichten een heel geestig boek vond. Gek dat er nu zo zelden op dat aspect gewezen wordt. Nu ja, de geestigheid staat ook soms wel erg verborgen tussen alle academische tekst.
[volgt nog: een epiloog]
