it is dochs oars, sûnt 2001

Hitch-22
Christopher Hitchens

Leesproject vier van 2011 wordt een maand met de autobiografie Hitch-22 van de journalist Christopher Hitchens.

Tien jaar geleden had ik dit boek allang uit gehad. Toen was Hitchens nog een onvervalste held, door de humor in zijn stukken, en om zijn eeuwige contramine. Toen de hele wereld moeder Theresa heilig verklaarde, schreef hij juist een boek om aan te tonen dat ze een vrouw was met heel enge ideeën. Daar alleen al sprak een prettige onafhankelijkheid van denken uit.

Maar toen kwam 9/11, en raakte Hitchens, voor mij, van het paadje af.

Ineens hoorde hij tot de felste voorvechters van illegale oorlogen in autonome landen, omdat het noodzaak was democratie in deze landen te brengen vanachter de loop van een geweer. Zonder daarbij ooit in te gaan op argumenten die anders bewezen. De oliemaatschappijen verdeelden al vooraf aan de invasie van Irak de olie daar; zo werd deze week nog bekend; al zal dat alleen nieuws zijn geweest voor heel naïeve mensen.

Vanaf de opmaat tot de invasie in Irak kon ik Hitchens dus niet meer om zijn ideeën lezen. Bleef er op zich genoeg over, aan stijl, en belezenheid, om hem niet te blijven citeren op mijn weblog. Alles zal ik me nooit meer aan hem over kunnen geven — ik geloof hem domweg niet meer.

En daarmee is het ook heel moeilijk gebleken zijn memoires te lezen. Ik kwam daar tot nu toe niet doorheen.

Toch kan er enige haast geboden zijn, met het boek. Hitchens was in januari al bijna dood. Hij heeft kanker, in stadium 4, waar stadium 5 al niet meer bestaat.

boeklog over Hitchens
eamelje.net over Hitchens

[ lees al mijn gedachten over de autobiografie Hitch-22 hier ]

Hitch-22 | prelude
Christopher Hitchens

Lees iemand, en dan ook nog een autobiografisch boek, en ineens vallen allerlei zaken op waar je anders gedachteloos aan had kunnen voorbijgaan. Zoals dat het portret dat Martin Amis van Christopher Hitchens gaf vast bewonderend bedoeld was, maar bij mij een heel andere indruk gaf.

Waar Amis het grote retorische talent van zijn vriend prijst, zie ik alleen voorbeelden van makkelijk koeioneren. Maar ik was er dan ook niet bij. Dat scheelt vast in de waardering.

Ondertussen ben ik ook achter het bestaan van de website Daily Hitchens gekomen; waar nijvere liefhebbers alles verzamelen wat van de man online komt. Tien jaar geleden was er ook al iemand die zoiets deed.

Toen interesseerde me dat nog.

[ lees al mijn gedachten over de autobiografie Hitch-22 hier ]

Hitch-22 | pagina’s iv t/m 92
Christopher Hitchens

De praktijk in Engelstalige landen, maar ook in Duitsland, om een boek eerst in hardback uit te brengen, en pas veel later als goedkope paperback, heeft soms opvallende gevolgen.

Toen Christopher Hitchens [1949 ]zijn memoires schreef, en uitbracht, was hij nog een man met een leven voor zich. Dat gegeven alleen al riep de vraag op waarom hij op dat moment per se wilde terugblikken. Daarop werd er slokdarmkanker ontdekt, en kon geen dokter hem meer garanderen dat hij zijn verjaardag nog eens zou meemaken.

Hitchens was al door enkele crises gegaan toen hij het nieuwe voorwoord schreef, van de paperback die ik lees. Het was hem opgevallen hoe zeer hij, ongeweten, in de eerste hoofdstukken bezig was geweest met leven en dood, meldde hij daarbij.

Ik las iets anders.

Op haast een kwart van het boek ben ik in Hitchens’ tijd aan de universiteit beland. Tot dan is het boek in zekere zin als de meeste autobiografieën. De meeste mensen hebben een vader, maar kennen die nooit goed genoeg. Hitchens had zelfs een moeder. Maar dat deze verzwegen had dat ze Joods was, en dat ze zelfmoord pleegde in 1973, was me al uit andere stukken van de schrijver bekend.

Dan is er nog school, in zo’n jeugd. Waaraan ook de Britse clichés opvielen, in het geval van Hitchens — want op kostschool gedaan door ouders die hem wat sociale strata wilden laten stijgen.

Heel uniek, of eigen, was het allemaal nog niet. De beloofde onthullingen moeten nog komen.

Hoogstens ben ik, na dat het telkens niet lukte, eindelijk gewend geraakt aan het ritme van Hitchens lange zinnen. En verder was er af en toe een wat viezige zelffelicitatie als Christopher Hitchens meldde door dezelfde schrijvers of boeken beïnvloed bleek te zijn als ik.

[ lees al mijn gedachten over de autobiografie Hitch-22 hier ]

Hitch-22 | pagina’s 93 t/m 203
Christopher Hitchens

In het leven van Hitchens ben ik inmiddels gevorderd tot 1979; het jaar dat hij dertig werd en ineens op Thatcher zou stemmen; ondanks zijn vuurrode achtergrond. In de jaren daarvoor reisde hij onder meer naar Cuba, om daar de heilstaat met eigen ogen te zien. En zo was daar wel meer. Hij begon zijn journalistieke loopbaan door voor verschillende socialistische uitgaven te schrijven.

Die bekentenis nu, van die stem op Thatcher, heeft iets van een ontkenning van dat rode verleden.

In het boekgedeelte dat ik vorige week las, schermde Hitchens er dan weer mee in zijn late tienertijd zo veel boeken van Koestler te hebben gelezen. En ook die opmerking snap ik niet. Had hij iets van Koestler en diens anti-Communisme begrepen, was hij nooit zo enthousiast naar Cuba gereisd, lijkt me.

Tegelijk heeft hij de laatste jaren meermaals verkondigd weliswaar geen socialist meer te zijn, maar altijd nog wel Marxist te wezen; van het heel conservatieve soort.

Enfin, niet dat elk mens van mij altijd consequent hoeft te zijn. Maar aan memoires kleeft al zo zeer het idee dat de schrijver zijn versie van zijn leven geeft. De kwaliteit van de bekentenissen zegt dan wel iets over de geloofwaardigheid.

En bij Hitchens heb ik tot nu toe niet het idee een heel eerlijk boek te lezen.

Dan vermeldt hij wel met Martin Amis naar het bordeel te zijn geweest, maar dan volgt onmiddellijk de opmerking dat hij, eenmaal in ogen met de vrouwen, wel wilde betalen om geen sex te hoeven hebben daar. En dan lijkt Hitchens me een te goede schrijver om niet te weten dat hij zo een sympathieke lul wordt, in plaats van enkel een lul.

Gelukkig is de kwaliteit van de andere anekdotes beter.

Bovendien staat dit boek nogal vol. Met een vijftien twintig pagina’s per dag ben ik ook echt bijna overvoerd.

[ lees al mijn gedachten over de autobiografie Hitch-22 hier ]

Hitch-22 | intermezzo
Christopher Hitchens

Schrijf zoals je praat, en alles op papier wordt er veel memorabeler van. Dat is een les die niet alleen ik ooit leerde, maar Christopher Hitchens al veel langer met succes heeft toegepast.

Alleen heeft zijn stem het inmiddels begeven.

En daar schrijft hij dan over.

Wachtend tot er weer volledige vrijheid van meningsuiting is.
 
 
 
 
 
 
 

Hitch-22 | pagina’s 204 t/m 329
Christopher Hitchens

Hitchens schrijft in de losse hoofdstukken van dit boek telkens over iemand die belangrijk was in zijn leven, en weeft daarbij dan het verloop van zijn eigen biografie in dat verhaal. Maar halverwege de memoires wordt dat stramien losgelaten.

Als eenmaal is uitgelegd hoe hij in de VS terechtkwam, wat hem aantrok in het land, en hoe hij daar gedijde, breekt het autobiografische lijntje af. In dezelfde pagina’s waarin hij nog dertig moet worden, gaat het dan ineens ook om zijn beëdiging tot Amerikaanse staatsburger, slechts enkele jaren geleden. Een nationaliteitsverandering die moest, omdat 9/11 hem alles had duidelijk gemaakt.

Deze week gebeurde overigens iets opvallends, dat vooral benadrukt hoe zeer Hitchens een patriot geworden is.

Noam Chomsky publiceerde een stuk waarin hij vragen stelde bij de status die aan Osama Bin Laden is toegedacht als meesterbrein van alle Islamistische terrorisme — waarmee diens standrechterlijke executie dus allereerst een propagandastunt wordt. Christopher Hitchens reageerde furieus op deze woorden. Hij hoont dan de veronderstelling weg dat we niet met zekerheid zouden weten wie de aanslagen heeft gepland.

Maar, wat schreef Hitchens zelf, op 13 september in 2001? Dan noemt hij Osama Bin Laden wel, maar dat is vooral omdat de VS dan al jaren jacht maakt op de man. Verder is ook hij dan erg voorzichtig met het wijzen naar de schuldigen. Want, wie wijst er eigenlijk waarom schuldigen aan?

One day into the post-World Trade Centre era, and the question “how” is still taking precedence over the question “why”. At the presidential level, the two questions appear to be either crudely synthesised or plain confused, since George Bush has taken to describing the mass murder in New York and Washington DC as “not just an act of terrorism but an act of war”. This strongly implies that he knows who is responsible; an assumption for which he doesn’t care to make known the evidence. […]

So is this war?

Het is begrijpelijk dat mensen van mening veranderen; dat doet de leeftijd, dat komt met het consumeren van telkens meer kennis. Alleen lijkt het me niet iets om vervolgens te verbloemen.

Maar van Hitchens’ opinies neem ik al zeker vijftien met regelmaat kennis. Daardoor kan ik ook zien dat hij met regelmaat plooien gladstrijkt. En het blijft merkwaardig om een autobiografie te lezen waarvan de verteller niet helemaal te vertrouwen is.

Normaal is dat een kunstgreep die alleen romanschrijvers toepassen, en waar lezers makkelijk een hekel aan hebben.

[ lees al mijn gedachten over de autobiografie Hitch-22 hier ]

Hitch-22 | pagina’s 330 t/m eind
Christopher Hitchens

Het blijft natuurlijk een dubieuze motivatie om een boek te gaan lezen. Hitchens is ten dode opgeschreven; en was in januari zelfs al bijna dood. En bij zijn verscheiden zou ik dan moeten schrijven — omdat ik altijd iets schrijf over auteurs die invloed op mijn lezen hadden — dat er tien jaar terug zo veel meer over hem te melden was geweest. Want toen las ik Hitchens nog onbevangen. Toen ook, had er iets lyrisch over zijn boeken kunnen volgen.

Het laatste kwart van de autobiografie illustreerde overigens vooral dat Hitchens een schrijver is van essays. Bij werken van een grotere adem is de som bij hem namelijk nooit groter dan de delen. Wellicht worden zijn monografieën gewoon te snel uitgegeven, omdat hij denkt, zoals meer journalisten doen, dat zijn eerste versies ook al heel aardig zijn.

En in dit boek had de tweede helft dan weer het nadeel dat Christopher Hitchens vooral meningen geeft, over zaken waarvan ik zijn mening al kende; of op zijn minst kon vermoeden. Irak. Israel. Het Midden-Oosten.

Nauwelijks ruimte is er voor alle inspanningen die hij ooit tegen enkele Amerikaanse politici verrichtte. Hitchens wijdde ooit een heel boek aan het vernietigen van Kissinger. En wat later was Clinton de gebeten hond.

Maar in zijn autobiografie is het alsof die opvattingen nooit bestaan hebben. Zoals hij toch al weinig over zijn boeken te melden heeft.

Enfin, boeklogje volgt in de loop van komende week.

Hitch-22 | eindoordeel
Christopher Hitchens

[…] dan lijkt Hitchens me een te goede schrijver om niet te weten dat hij zo een sympathieke lul wordt, in plaats van enkel een lul.

Gelukkig was de kwaliteit van de andere anekdotes al snel beter.

Want, zeker. Er is vermaak aan dit boek te beleven.

Maar blijkbaar wilde ik niet. […]

boeklog 28 v 2011