Lezen voor de lijst | 2

Ik geef toe weleens met de gedachte te hebben gespeeld om een boeklogcanon op te stellen. Om de boeken waarvan ik vind dat werkelijk iedereen die gelezen zou moeten hebben, in een aparte lijst te verzamelen.

Maar wat een hoogmoed spreekt uit dat idee.

En wat is de gedachte niet in tegenspraak met mijn weerzin tegen al die andere verplichte lijsten, zoals bijvoorbeeld de geschiedeniscanon.

Eén op éen met iemand pratend, zal het misschien nog mogelijk zijn. Dan kan ik best, vanuit mijn beperkte overzicht, aanbevelingen doen voor wat zo iemand zou kunnen lezen. Waarbij het leesplezier voorop zou moeten staan.

Maar een universele lijst opstellen? Geldend voor iedereen, van tien tot honderdtwaalf?

Ik heb te veel ervaring in het lesgeven om niet te weten dat het me eigenlijk stoort als mensen iets klakkeloos overnemen. Mijn streven is altijd om mijn pupillen te leren om zelf na te denken, en daarmee dus uiteindelijk mijn aanwezigheid overbodig te maken. Om éen of andere reden wordt dat zelden begrepen. Misschien is het typisch Nederlands. Maar de studenten hier zijn me toch te vaak piepende babyvogeltjes. Te vaak moet ik alles eerst voorkauwen en al half verteren, opdat zij de kots uit mijn krop gemakkelijk naar binnen slobberen.

Veel mensen zullen ook meer hebben aan documentaires of speelfilms dan boeken. Lezen wordt toch te vaak als inspanning gezien.

Een ander aspect dat tegen een boeklogcanon spreekt, is mijn idee over literatuur. Helemaal uitgekristalliseerd is de gedachte nog niet, behalve dan dat die ligt in het verlengde van het besef dat het veel makkelijker is om iemand non-fictie aan te bevelen dan fictie, laat staan poëzie. Zakelijke teksten brengen kennis over, al dan niet gekleurd. Maar wat brengt literatuur dan over? Ervaringen? Emoties? De wetenschap van hoe het is om mens te zijn?

Nogal wat literatuur is een eindpunt in tekst, zo niet een doodlopende steeg. Kan de roman, het verhaal, of het gedicht nog zo’n meesterwerk zijn, en de lezer nog zo veel te geven hebben, de ervaring die het biedt, blijft uniek en eenmalig. Daar is verder niet veel meer mee te doen. Moet de lezer ook het geluk hebben die ervaring op het juiste moment in zijn of haar leven te ondergaan.

Ik weet dat ik me met deze weerzin om anderen iets voor te schrijven keer tegen de idealen van het Bildungsbürgertum, tegen de ideeën achter de gymnasia in Nederland, of tegen Rudy Kousbroek. Maar ik ben uw vader niet, en wens die rol evenmin.


[x]#3457 fan maandag 17 maart 2008 @ 21:58:36