it is dochs oars, sûnt 2001

Cirkus Knie

“O, er mist een hele hoek van je knieschijf,” zegt de arts. “Wist je dat?”

We staren samen naar het beeldscherm, waarop in nogal teleurstellend zwart-wit een meer dan levensgrote afbeelding van mijn linkerknie te zien is. Een beeld blijkbaar toch interessant genoeg om even op in te zoomen.

Eigenlijk is het jammer dat de scan alleen maar statische informatie heeft opgeleverd. Ik had graag een beeld gehad van hoe ongelukkig mijn knieschijf soms spoort als ik mijn been strek. Maar toch, zo helemaal terug gebracht tot de essentie is, ziet de slijtage aan het gewricht er niet eens heel ernstig uit.

Het bloed ontbreekt in de voorstelling, dat zal het vast zijn.

“Volgens mij brak dat hoekje er al de allereerste keer af dat mijn knie ontspoorde,” zeg ik. “Maar duurde het jaren voor dat iemand dit een keer door kreeg.”

Ik word even nauwgezet getaxeerd. En mijn opmerking blijft vervelend klam tussen ons in hangen.

Dan moet ik verhuizen naar een belendende behandelkamer, waar mijn broek en schoenen uit gaan. Want, hoe modern de hulpmiddelen inmiddels ook geworden zijn, doktoren kijken nog altijd het liefst ook even met de hand.

Maar in die twintig jaar dat mijn linkerknie nu al te hard slijt, waren de behandelend orthopeden tot dus ver altijd man. Toen ik mijn onderbroek vanochtend uitzocht, had ik niet het idee dat een vreemde vrouw die zou gaan zien.

“Toch is gewoon zo al te voelen dat er een stukje van die knieschijf mist,” zeg ik haar nog.

Zij vindt het boeiender om te voelen hoeveel speling het gewricht heeft. Al verontschuldigt ze zich als dit pijn doet.

Cirkus Knie ii

De enige keer in mijn volwassen leven dat ik ben flauwgevallen, was na een zware knie-operatie. Toen het gips eindelijk van mijn been werd gezaagd en ik mocht gaan staan. Alleen al de angst dat de knie mijn gewicht misschien niet meer zou kunnen dragen, bleek genoeg om alles even op zwart te zetten.

Maar ach, het komt vaker voor.

Orthopeden doen blijkbaar graag een hele ochtend dezelfde operaties. Dan worden her en der wat amateurvoetballers en andere knieklanten opgetrommeld, en hup de zalen liggen binnen een paar uur vol met patiënten die allemaal hetzelfde hebben.

En veel vallen flauw als het gips er eindelijk af mag. Vooral de mannen.

Het is toch een vreemd lichaamsdeel, die knie. Krijg er eens iets aan en merk ineens hoe veel meters er normaal per dag gedachtenloos lopend worden afgelegd. Zelfs door iemand met zittend werk. Maar met een onwillige kniescharnier wordt het plotseling bijna onmogelijk uit zittende houding op te staan.

Dezer dagen is er behoorlijk aan mijn linkerknie geknoeid, zonder dat het al tot een nieuwe operatie kwam. Zo werd er licht radioactieve contrastvloeistof ingespoten voor de fijne details in een scan. Zoiets voelt alsof er een stevig tourniquet rond het gewricht wordt aangetrokken, terwijl alles op het oog normaal lijkt. En dat is iedere keer weer beangstigend.

Ik heb dan ook meer last overgehouden van de onderzoeken de afgelopen week dan de eigenlijke slijtage in het gewricht. En dat maakt me wat kopschuw.

Het kan pas beter worden als het eerst heel erg veel slechter is geweest. Maar goed wordt het toch niet meer. Waarom dan al die moeite gedaan?

Cirkus Knie iii

Ik loop nooit meer hard, vanwege mijn knie. Niet dat die het hardlopen onmogelijk maakt. Maar mijn been is weleens ontspoort terwijl ik op een afgelegen pad liep. En hulpeloos op straat liggen, is zo naar hulpeloos kreunend op straat liggen.

Nee, ik loop tegenwoordig alleen nog hard in mijn dromen. Dat mechanisme zit er gewoon in. Laatst deed ik gewoon weer mee aan een veldloop ook. Alleen kwamen er hindernissen in die veldloop voor die er werkelijkheid nooit geweest kunnen zijn. Het leek wel alsof ik meedeed in een videospelletje, zoals ik daar rondsprong.

Houten bruggetjes die krakend achter mij in ravijnen storten.

Ladingen adrenaline in mijn bloed, terwijl alleen mijn gesloten ogen maar bewogen.

Marathonloper

Het boek Marathonloper van Abdelkader Benali bracht herinneringen boven, aan hoe hardlopen voelde voor mij. Maar dat waren kalme herinneringen, waar geen emotie bij zat. Ook al omdat Benali niets over het hardlopen zelf schreef dat me verraste.

Die emotie was er wel, en zelfs ongekend heftig, toen een margarinemerk met spatjes een reclamespot begon uit te zenden eerder dit jaar.

Vele keren heb ik dat filmpje gezien voor me duidelijk werd wie de adverteerder was. Te ontroerd door de beelden. Want het zijn de beelden, laat daar geen misverstand over verstaan. Zeker niet die voice-over van Gijs Scholten van Aschat, met al zijn clichés over het hart.

Hier vlakbij mijn huis is ook zo’n weg, waar ik onder alle weersomstandigheden heb hardgelopen. Toegegeven, het hoogteverschil links en rechts van het asfalt is er minder extreem. En toch was het door dit filmpje, dat ik iets heel zeker voelde. Dat onnozele filmpje waarin een overdreven krachtig lopende jogger gefilmd wordt — eerst hoog van achteren, dan tot bijna uit kikkerperspectief.

Ik mis het om te kunnen hardlopen, nu mijn linkerknie daar te rot voor is geworden.

Al kan ik me ook weer niet heugen ooit met een capuchon over mijn hoofd hardgelopen te hebben. Dat belemmert de bewegingen te veel. Hardlopers met capuchons over hun hoofd doen de Rocky na uit de film, die zich extra warm kleedde om eens flink te zweten. Zo kwam die op gewicht voor een wedstrijd. Hardlopers met capuchons over hun hoofd zijn een beeld-cliché.

Ontroerd worden door een opeenstapeling van clichés. Dat is pijnlijker haast nog dan een rotte knie.

 
 
 
 
 
boeklog 662: Marathonloper

EPD
week 48

Lange tijd had ik een dossier thuis van alle knie-onderzoeken die ik ondergaan heb sinds 1983. Dat was nogal een dossier. Het hele pakket bestond uit talrijke Röntgenfoto’s in beschermende enveloppen, een enkele brief, en een zelfgemaakt overzicht met daarop de data van alle ziekenhuisbezoeken en eventuele ingrepen. Ook waren er twee VHS-cassettes bij met korte en nogal rode filmpjes van kijkoperaties.

Anders dan voor Cirkus Knie was er voor mij geen reden om naar het ziekenhuis te gaan. Om onderzocht te worden dan.

En ik had het dossier ook graag gehouden — ware het niet dat het ziekenhuis dat me de laatste keer opereerde, beloofde alle belangrijke materiaal te zullen digitaliseren.

Ik ga er maar vanuit dat dit gebeurd is.

Al zal het me niet verbazen als het bij die belofte gebleven is. Of dat de ziekenhuistechnici al te bezwarend materiaal weggelaten hebben.

Op de allereerste foto’s uit 1983 is namelijk al te zien dat er bij het ontsporen van mijn knie toen een stuk van mijn linkerknieschijf was afgebroken. Dat botfragment heeft later nog aardig wat overlast en schade veroorzaakt.

Enfin.

Dat ik dit dossier in bezit kreeg, was toeval. Als ik het meenam, kwam het sneller in het andere ziekenhuis waar mijn vervolgafspraak was, dan wanneer verzending volgens de regels zou gebeuren.

Eenmaal in het bezit van de informatie, die tenslotte toch allereerst intieme informatie over mijzelve was, voelde het wel goed dat ik er zelf over kon beschikken.

Dat het in de 21e eeuw uiteindelijk telkens problemen gaf het dossier te mogen houden, en aangevuld te krijgen, omdat niets meer op papier gebeurde, en foto’s niet meer werden afgedrukt, was de reden om het bezit op te geven. Al gebeurde dit met tegenzin.

Maar in alle discussies over het elektronisch patiëntendossier gaat het dus nooit over dit aspect. Nu alles digitaal beschikbaar kan komen, en elke patiënt zijn hele medische geschiedenis op USB-stick bij zich kan dragen, zweert de industrie nog altijd bij centrale opslag in éen database.

Waardoor uiteindelijk iedereen bij informatie over ieder ander kan. En dat is niet goed.

* Voorjaar 2011 keurde de Eerste Kamer de invoering van een landelijk elektronisch patiëntendossier (EPD) uiteindelijk unaniem af, vanwege alle privacyproblemen. De organisatie die tot op dat moment werkte aan een landelijk knooppunt voor het EPD, genaamd Nictiz, begon vervolgens te zeuren hoe zonde afschaffing wel niet was van al het werk.

Nictiz had op dat moment ook al de gegeven van vele tienduizenden patiënten ingevoerd. Zonder hun toestemming.

Daarop sprongen de verzamelde ziektekostenverzekeraars in, die recent opnieuw de financiering van het EPD voor de komende drie jaar hebben gegarandeerd. Terwijl de verzekeraars nu juist helemaal niet over gedetailleerde patiëntgegevens zouden mogen beschikken — daarmee volgt vanzelf prijsdiscriminatie, zo niet uitsluiting, voor al te dure klanten.

Ofwel, ICT en de Nederlandse overheid, rampen komen.

Blote benen
Te fietsen | week 21

Om toch eens te boekstaven: ik fietste in 2017 voor het eerst met blote benen op 11 mei. Voor mijn gevoel is dat aan de late kant in het jaar. Waarbij overigens vooropgesteld zij dat ik geneigd ben mijn knieën langer bedekt te houden dan gemiddeld; een hardloopverleden heeft die gewrichten wat kwetsbaar gemaakt.

Begin april was er ook al een zondag waarop ik andere fietsers met blote benen rond zag rijden. Naar mijn idee was de wind toen nog te schraal.

Toch is het zo veel prettiger om te kunnen fietsen zonder dat er iets om je knieën zit dat de beweging belemmert, dat ik misschien wat eerder zou moeten durven. Ik rijd er ook meteen sneller door, en houd die hogere snelheid bovendien makkelijker vol.

Van de weeromstuit word ik daardoor wel zo’n vent die meent dat de hele zomer in korte broek te kunnen lopen. Omdat de lange broek me dan ineens handicapt, en mijn garderobe geen rokken of jurken kent; want zo is de cultuur nog niet.

Vreemd nadeel aan de korte broek: ineens wordt daarmee ook van belang welke sokken ik draag. Of niet. Waar een lange broek rustig afdekt dat er die keer gekozen werd voor een zwart paar van Darn Tough Vermont, met een witte boord, waarop rode bolletjes.

Vrijwel parallel aan de overgang van lange broek naar korte broek op de fiets is er een stap van dichte schoen naar sandaal. Al zit ook daar een medische reden achter: mijn voorvoeten zwellen een maat of twee op bij warm weer; wat daarop de pijnlijke zenuwreactie ‘hot foot’ veroorzaakt. Want geen dichte schoen biedt zo veel extra ruimte. Waar bij een sandaal het bandje om de voorvoet simpelweg wel wat wijder kan worden gezet.