Diary | 1963-1964 « net eamelje

Diary | 1963-1964
Witold Gombrowicz

Het Dagboek Parijs-Berlijn is gewoon de tekst uit de jaren 1963 en 1964 zoals die in het integrale Dagboek staat van Witold Gombrowicz. Dat integrale dagboek lees ik al, in Engelse vertaling. Toch heb ik deze publicatie daarnaast doorgenomen.

De eerste reden was niet om de hoofdtekst, maar om de aankleding daaromheen. Zo heeft vertaler Paul Beers in deze uitgave een interview opgenomen dat hij in 1967 afnam aan Gombrowicz.

Verder zijn de voorwoorden opgenomen uit de Duitse en Franse edities van het losse dagboekje. Die Duitse uitgave verscheen het eerst. Waardoor Gombrowicz in de Franse editie kon reageren op de verbijsterde reactie in Duitsland dat hij, hun gast, kritiek had durven uiten op zijn verblijf aldaar.

Overigens had ik niet zo gespitst hoeven te zijn op deze extra informatie. Wat saillant is aan die voorwoorden komt later ook nog in het integrale dagboek terug.

Gombrowicz kwam in 1963 naar Europa op uitnodiging van de Ford Foundation. Daartoe zou hij Argentinië voor altijd verlaten — het land waar hij in 1939 strandde en door de geschiedenis werd ingehaald.

De Poolse Argentijn bleef tot zijn dood in 1969 in Europa wonen. Zijn werk had ondertussen brede erkenning gekregen. Er zal daarmee eindelijk enig geld zijn binnengekomen.

Bovendien vond Gombrowicz in deze periode de liefde, van de veel jongere Rita, waarmee hij na enkele jaren ook trouwen zou.

Een tweede reden om Dagboek Parijs-Berlijn te lezen, was om Gombrowicz ook nog eens in het Nederlands onder ogen te krijgen. Een vraag was namelijk of ik hem dan anders las. Misschien vielen me andere zaken op dan bij het lezen van de Engelstalige Diary waarin ik al weken bezig ben.

En nee, dit was niet zo. Bovendien wantrouw ik de Nederlandstalige vertaling wat. Misschien ten onrechte. Maar Paul Beers baseerde zich voor zijn versie op de Franse en Duitse vertalingen, niet op de Poolse oertekst.

Geen van beide versies vermocht het overigens om me nu heel bijzonder te boeien. Een lezer heeft het namelijk nogal wat makkelijk dan een auteur. Wat hem een half leven aan werk en ideeën kostte, is in heel korte tijd door te nemen. Waarbij dan een vraag wordt of de waargenomen sleet bij de lezer is ontstaan, of die de auteur moet worden verweten.

Toch. Van Gombrowicz integrale dagboek zijn vooral de eerste jaren interessant. Als hij het genre en zijn positie daarin nog moet uitvinden. Wanneer hij vaststelt dat het er in zijn ideeën niet om gaat hoe het is, maar allereerst om hoe híj zich tot iets verhoudt.

[ lees al mijn gedachten over Gombrowicz’ dagboeken hier ]