it is dochs oars, sûnt 2001

Eén hoofdstuk in het boek Free van Chris Anderson gaat over piraterij; online een zeer gebruikelijke leverancier van gratis content. En over dit onderwerp zegt hij iets heel verstandigs:

Piraterij bloeit pas op als het publiek een te grote tegenstelling ervaart tussen het aanbod, of de prijs daarvan, en wat ze een product waard vindt. Maar dat is geen les die bedrijven, zoals uitgevers, met gevestigde belangen, en verkalkte structuren, willen begrijpen.

Toen afgelopen weekend nieuws werd dat er gekraakte versies van Nederlandse e-boeken voor 1 euro te koop waren via Marktplaats, las ik daarover alleen maar ontzette reacties. Alsof een nieuw zakenmodel nu al failliet was, voordat het zich had weten te vestigen.

Terwijl er in 2009 nog geen drie boeken per Nederlander verkocht zijn over een heel jaar gerekend. Dat is economisch gesproken een markt van niets. Het enige dat de boekenmarkt van andere markten onderscheid, is de lange traditie, en dus status, en de gratis marketing die al dit met zich mee brengt.

Het is hier nog altijd groot nieuws als de Openbare Bibliotheek éen maal per jaar een boek gratis weg geeft aan de leden. Worden er in de couranten zelfs nog altijd discussies gevoerd over dat dit het verkeerde boek is om het lezen te bevorderen.

Initiatieven om boeken gratis weg te geven, komen dan ook eerder bij schrijvers weg — zoals in deze reeks Doctorow, Lessig, en Anderson — als bij de uitgevers. Terwijl die nu eindelijk toch ook eens zouden moeten nadenken over de betekenis van gratis, of lage prijzen, voor hun marketing.

Lang niet elk boek vindt afzet namelijk. Zelfs lang elk gratis boek niet. Maar omgekeerd kan de boekhandel al evenmin elk boek leveren, terwijl er wel degelijk vraag naar kan zijn. Probeer maar eens een boek van tien jaar geleden te kopen. Of probeer eens legaal aan een digitale versie van een stripverhaal te komen…

Het punt is dat bestsellers heilig zijn gemaakt, in de boekenbranche niet anders als in de muziekindustrie. Daar komt traditioneel de omzet weg. En daardoor stuurt de onaantastbaarheid van de bestseller nog telkens te zeer de gedachten.

Dus is het auteursrecht voor alles verregaand opgerekt, om de verkoop van een enkele uitzondering te kunnen blijven uitmelken.

Dus is er nu het probleem dat scanprojecten als Google Books, die tal van boeken een nieuw leven hadden kunnen geven — terwijl niemand zich daar meer om bekommerd — geblokkeerd worden door de eigenaren van hoogstens 2% van de ingescande titels.

En ja, ook ik vind Google een te groot bedrijf om alleen al die digitale boeken in beheer te hebben.

En ja, ook ik wil geld kunnen verdienen met werk waarop auteursrechtelijke bescherming rust.

Daarom is er een veel fundamenteler discussie nodig over deze ontwikkelingen als op het moment wordt gevoerd. Een discussie waarin een boek als Free van Chris Anderson een uitgangspunt kan bieden.

boeklog 10 ii 2010