The Expression of the Emotions in Man and Animals
Charles Darwin
Charles Darwin, 1872.
Also online: William H. Calvin’s book Lingua ex Machina: Reconciling Darwin and Chomsky with the human brain (MIT Press, 2000)
Edge begins 2006 as mind provokingly as last year. Scientists answer the question what the most dangerous idea is they know.
Or do they?
Ideas can be dangerous. Darwin had one, for instance. We hold all sorts of inventors and other innovators responsible for assaying, in advance, the environmental impact of their creations, and since ideas can have huge environmental impacts, I see no reason to exempt us thinkers from the responsibility of quarantining any deadly ideas we may happen to come across. So if I found what I took to be such a dangerous idea, I would button my lip until I could find some way of preparing the ground for its safe expression. I expect that others who are replying to this year’s Edge question have engaged in similar reflections and arrived at the same policy. If so, then some people may be pulling their punches with their replies. The really dangerous ideas they are keeping to themselves.
Daniel C. Dennett
Het publieke debat in Nederland is de laatste decennia gelukkig vrij gebleven van discussies over de doodstraf. Al vrees ik dat dit niet zo blijven zal. Als een paar grootbekken maar lang genoeg schreeuwen, zijn er altijd wel media die denken dat ze werkelijk iets te zeggen hebben.
Nederland heeft ook geen debatcultuur, al was het maar omdat iedereen meteen op de man gaat spelen.
En helaas, ik moet ook even op de man spelen nu. Omdat de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen dit jaar enige discussiebijeenkomsten zal organiseren over het thema geloof en wetenschap.
Dit is een werkelijk volkomen overbodige reeks debatten. God speelt geen rol meer in de wetenschap sinds ergens driekwart van de 19e eeuw. Toen durfden de wetenschappers eindelijk te stellen dat wat zij vonden ook zonder God’s inbreng te verklaren was.
Maar goed, zo’n ontwikkeling gaat in golven. De gedachte dat de menselijke geest alles zou kunnen verklaren, leidde indertijd ook tot overmatig optimisme in het eigen kunnen. Dat idee werd pas iets ingetoomd door het vergaan van de onzinkbare Titanic, en smoorde helemaal in de bloeddoortrokken modder van de loopgraven in de Grote Oorlog.
Tegenwoordig leven we met een herlevend godsdienstfundamentalisme. En een variant daarvan leidt in de VS tot de merkwaardige stelling dat er een ontwerp aan alles ten grondslag ligt. Dat idee heet Intelligent Design, en is op de keper beschouwd volkomen anthropocentrische relikitsch.
Daniel C. Dennett zei trouwens laatst tegen Der Spiegel nog aardige dingen over de mechanismen achter dat geloof in een ontwerper.
Omdat dit idee onder exacte wetenschappers hier totaal niet leeft, is het merkwaardig om er debatten over te willen organiseren. Want, eigenlijk is er in Nederland maar éen gerespecteerd iemand die openlijk wat God in de wetenschap terug wil stoppen. En dat is niet eens onderwijsminister Van der Hoeven. Nee, dat is ene Cees Dekker. Die het respect misbruikt dat hij afdwong voor zijn werk in de moleculaire biofysica, om aandacht te vragen voor de relikul die hij gelooft.
Dat mijnheer Dekker hier schijnbaar in gebed wordt afgebeeld, is overigens toeval. Hij vouwde zijn handen nu eenmaal vaak zo, afgelopen zondag in het TV-programma Buitenhof [uitzending staat online].
Maar het was jammer dat wetenschappers doorgaans te beleefd zijn om te weigeren aan zo’n discussie mee te doen. En het is heel doortrapt van de televisiemakers om net te doen of zo’n gesprek als dit tussen twee gelijkwaardige partijen plaatsvindt.
Er is simpelweg geen debat mogelijk met mensen die zeker weten dat God de waarheid is. Die zijn nu eenmaal ongevoelig voor welke argumentatie ook, omdat zij al zeker weten. Terwijl wetenschap ermee begint te aanvaarden dat er altijd betere argumenten mogelijk kunnen zijn dan jij nu weet. Hoe moeilijk dat ook is.
Vorige week was die enge man weer op televisie. Moleculair bioloog Cees Dekker was opnieuw te gast in een programma dat Paul Witteman presenteerde, en bijna had ik er weer over geschreven.
Terwijl ik eigenlijk alles hem gezegd heb dat er over hem te zeggen is. ik heb toen zelfs een fragment uit dat programma online gezet, dat zonder commentaar toont waarom Dekker ergernis opwekt.
Dus postte ik niets.
Maar toen kwam dat oordeel van een buitenstaander dat het niveau hier op de website daalt. En mede daardoor begon ik wat dieper na te denken over verrassing en voorspelbaarheid. En tegelijkertijd ook groeide mijn besef hoezeer de Nederlandse televisiecultuur aan elkaar hangt van herhaling.
Kijk, Dekker misbruikt het prestige dat hij verworven heeft met zijn wetenschappelijke werk om andere zaken te promoten. En blijkbaar is het zo interessant dat een gelauwerd wetenschapper ook relikitsch kan aanhangen de man overal over zijn geloof mag komen kleppen.
Maar waarom verbaast me dat toch? Het zou me niet mogen verbazen.
Het is namelijk uitzonderlijk als mensen hier op televisie eens praten over hun dagelijkse bezigheden. Er is zelfs een uitgesproken terreur dat bekende vaderlanders in alle programma’s voor alles op komen draven. Of dat nu domme spelletjes zijn, of dat ze nu gevraagd wordt hun inwisselbare herinneringen te vertellen. Goed, dit sjabloondenken levert vast heel gezellige televisie op. Alleen betrek ik mijn gezelligheid liever niet van de TV.
Maar ook de zo hoog geprezen politieke praatprogramma’s bieden goed beschouwd niets. Onze meest geliefde interviewers weten uit zichzelf maar heel weinig, dus kunnen ze nooit inhoudelijk doorvragen. Om maar éen aspect te noemen dat mij mateloos ergeren kan.
Nu is het gebrek aan kennis bij de ondervragers niet eens zo’n ramp, omdat de bewindslieden waar ze mee praten ook al niet bijster veel vakkennis hebben, en al evenmin op enige visie te betrappen zijn.
Dus toont een programma als Buitenhof vooral gezellige toneelstukjes. Waarin de interviewer net mag doen of die scherpe vragen stelt [terwijl dit nooit zo is, anders zou geen politicus zich daar meer laten ondervragen].
En politici laten zich dat schijnvertoon graag aanleunen. Want zij winnen er altijd bij zo’n schijnbaar scherp interview doorstaan te hebben.
Dat weet ik allemaal wel. Maar waarom moet ik me dat zo vaak nog weer opnieuw beseffen dan? Omdat zo velen die TV-uitzendingen wel serieus lijken te nemen?
[…] Vrijwel alle argumenten van de creationisten, of de aanhangers van het intelligent design, zijn me bekend.
Cees Dekker voegt er geen nieuwe inzichten aan toe. Integendeel, juist zijn stuk vond ik opvallend slecht geïnformeerd. Wat er vooral uit zijn woorden opklonk, was een oppervlakkig heppie-de-peppie christendom. Dekker toont zich bijzonder blij uitverkoren te zijn. […]
De EO pakt uit deze zomer met de TV-serie Galileo over de rol die wetenschap in ons leven gaat spelen. Of ook weer helemaal niet. Want weerman Reinier van den Berg wil vooral laten zien dat geloof en wetenschap heel goed bij elkaar passen.
Volgende week dinsdag al komt mijn grote inspirator Cees Dekker bij hem in het programma. TV wordt werkelijk te vaak gemaakt vanuit het misverstand dat iemand die toevallig goed is in het ene, ook verstandige dingen zegt over al het andere.
Van een EO-uitzending is te verwachten dat er kritiekloos getracht wordt ideeën uit de bronstijd aannemelijk te maken. Ditmaal werd daarbij gekozen om met het onderzoek naar celveroudering te illusteren hoe die mannen in dat bijbelboek Genesis toch zo oud konden worden.
De exegese van dit moment is dus blijkbaar dat Adam [950 jaar] of Methusalem [969 jaar] vegetariërs waren, die veel vrije antioxidanten nuttigden tegen het roesten van hun cellen.
Arme Abel trouwens. Het hoeden van een kudde schapen wordt wel een erg overbodige bezigheid als iedereen verder strikt vegetarisch eet. Of moesten ze toen ook al aan landschapsbeheer doen? Hopelijk komt de EO daar nog op terug. Losse eindjes moeten worden afgewerkt.
De triomf in dat lachje van Andries Knevel [EO] zondagavond, toen hij zei dat de kerken weer zo veel jonge mensen trekken. Het is een teken van de tijd. Hoe weinig inhoudelijk het TV-programma ook was waarin hij met Maarten ’t Hart discussieerde over religie [WMA].
Vandaag verscheen de WRR-studie Geloven in het publiek domein, van onder meer Wim van de Donk [CDA].
Eerder al werd Herman Wijffels [CDA] benoemd tot informateur van een kabinet tussen CDA, PvdA, en Christen Unie; partijen met politieke leiders die allen zijn afgestudeerd aan de Vrije Universiteit [gereformeerd].
En vorige week nog, werd het verder o zo nuttige programma Boeken ontsierd door de aanwezigheid van de blije gelovige Cees Dekker, die nog maar weer eens mocht aantonen geen idee te hebben wat wetenschappelijk denken is.
Hoe is dit alles te duiden? En, gaat het hierbij wel om een trend?
Ik ben zelfs bij religie toch altijd meer geneigd te denken in termen van macht, dan van zingeving. Het beste voorbeeld deze eeuw van hoe het geloof misbruikt is door een machthebber blijft het bewind van George W. Bush in Amerika. Hoe opvallend Moslimterroristen verder ook hebben gedood.
Maar macht is bij ons niet zo maar af te dwingen. Macht moet worden gegund. Blijkbaar zijn er ineens vragen waarop religieus georiënteerden betere antwoorden hebben dan anderen.
[…] Waar Darwin nog schreef over ‘de afstamming van de mensheid’, lijkt Jones het vooral over ‘de neergang van de man’ te hebben.
Bijna elke aanspraak dat mannen het sterke geslacht zouden zijn, wordt door dit boek grondig onderuit gehaald. […]
[…] Mijn aarzelingen om dit boek onvoorwaardelijk te prijzen, komen waarschijnlijk toch door dat dwingende raamwerk van Darwin’s basisopzet. Pas in het titelessay, als Jones voor het eerst het oerboek loslaat, wordt even echt duidelijk hoe elegant hij zelf formuleert en denken kan. Dan swingt de tekst echt. Wat dit betreft is het prettig dat hij in het vergelijkbare boek Y veel meer zijn eigen stempel op de inhoud heeft gezet. […]
The publishers of Charles Darwin’s Origin of Species considered turning down his manuscript and asking him to write about pigeons instead.
At every page I was tantalised by the absence of the proofs
[…] Dit boek is zo goed door de technische informatie die Goldschmidt door zijn verhaal mengt. Door zijn uitleg over wat genetica is, hoe het ook alweer zat met DNA en RNA, en al die technische achtergrondkennis meer. […]
The New Humanist asked several scientific commentators what they would talk about with Darwin, provided there was a chance to meet him.
New Humanist: What would he think of the fact that his ideas and personality are under attack from Intelligent Design and creationism?
Steve Jones: He would probably not be interested. At the time his theories were widely accepted – even by the church. What is surprising is the way they have been dis-accepted recently. He’d find the way people argue about him frightfully vulgar.
De laatste twee etappes van de Giro d’Italia vielen tegen — of althans, na vrijdag was er nog gerede hoop dat de klassementsrenners echt wilden strijden om de eerste plaats, maar bij die hoop bleef het;
Luc Sante schreef over de boekcollectie die zijn leven overnam:
Many books are screwy, a great many are dull, some are irredeemable, and there are way too many of them, probably, in the world. I hate all the fetishistic twaddle about books promoted by the chain stores and the book clubs, which make books seem as cozy and unthreatening as teacups, instead of the often disputatious and sometimes frightening things they are. I recognize that we now have many ways to convey, store, and reproduce the sorts of matter that formerly were monopolized by books. I like to think that I’m no bookworm, egghead, four-eyed paleface library rat. I often engage in activities that have no reference to the printed words. I realize that books are not the entire world, even if they sometimes seem to contain it. But I need the stupid things.
Steve Jones schrijft dat Darwin’s gevaarlijke idee over de evolutie misschien aan tafel ontstond:
He scarcely noticed the finches and lumped their corpses together into a jumbled mass. In fact, the local tortoises were more important. On the island of James he “lived entirely on tortoise meat . . . the young tortoises make excellent soup.” In those lumbering creatures, Darwin saw, without realizing it at the time, his first hint of evolution, for animals from James were subtly distinct from those on Indefatigable and Albemarle nearby. In a rare conjunction of taxonomy with gastronomy, he noted that the James specimens were “rounder, blacker, and had a better taste when cooked” — which at the time seemed little more than a curiosity but was in fact his introduction to the biology of change.
Steve Jones,en Darwin, op boeklog;
The Atlantic heeft zijn schrijversinterviews vrij online gezet, en ontsloten;
Eén opmerking over die politieke wens om de gloeilamp af te schaffen. Die spaarlampen gaan bij mij veel minder lang mee dan opgegeven. Korter zelfs als de ouderwetse gloeilamp;
En kapotte spaarlampen kunnen niet in de vullisbak. Daar zit kwikdamp in, wat het daarmee chemisch afval maakt;
Het verhaal is bekend. Als Charles Darwin zijn evolutietheorie niet had geschreven, had een ander wel iets vergelijkbaars gepubliceerd;
En toch vond ik het artikel daarover in The Observer boeiend. Al was dat vooral door de ingekleurde foto, die Darwin haast tot tijdgenoot maakt;
Omdat Albert Heijn nu met affiches benadrukt hoe goedkoop de blikjes tomatenpuree er zijn, vermoed ik dat het bedrijf de blikjes onder de kostprijs verkoopt;
Maar dan ook alleen deze blikjes;
Modern dilemma: blijf je onder de luifel van de supermarkt wachten tot de stortbui overtrekt, als dit betekent dat je ineens wel oogcontact moet maken met de Roemeense accordeonist die daar immer zo vals zit te spelen?
Hemel, ik heb de anti-Darwinfolder gezien die een gristelijke groepering huis-aan-huis wil gaan verspreiden. Daar alleen maar de denkfouten in aanwijzen, is al een uiterst hondse taak;
Neemt niet weg dat ik misschien nog wel een poging wil wagen;
Mijn eigen wereldvreemdheid blijkt er dan weer uit omdat me verbaast dat iemand zendtijd wil verwerven voor de Populistische Omroep Nederland wil oprichten;
Die hadden we toch allang, dacht ik;
Heette die niet TROS? Of was het KRO? BNN? Nee, ik weet het AVRO. Veronica. U weet wel, die ene, met die slechte programma’s;
Het komende jaar is al benoemd tot het jaar voor van alles. En vooral de keuze om te vieren dat Charles Darwin in 1809 geboren werd, zorgt nu reeds voor rumoer. Dat is op zich aardig, omdat er voor mij als wetenschapshistoricus geen aandacht genoeg kan gaan naar de wetenschapsgeschiedenis. Alleen gaat aandacht in Nederland altijd gepaard met een tenenkrommende mediadomheid.
Zo is hier wel vaker geconstateerd dat mediaredacties er een handje van discussies te organiseren die helemaal geen discussie zijn, doordat zij iemand met een absoluut en onwrikbaar minderheidsstandpunt paren aan een ander die de absolute wereldwijde wetenschappelijke consensus moet verdedigen. Alsof hun beider posities ook maar een moment gelijkwaardig zouden zijn. Helaas was Midas Dekkers afgelopen donderdag de oetlul die wel even namens de gehele biologie in discussie wilde treden met de gristenfundi die Noach’s Ark heeft nagebouwd.
Maar hoe moet er dan omgegaan worden met het offensief dat het Darwin-jaar ongetwijfeld zal veroorzaken aan tegengeluiden? Als de media straks de verspreiding van het christen-fundamentalistische gedachtegoed gaan bevorderen, door de vertegenwoordigers daarvan overdreven aandacht, en dus status, te schenken?
Alle geloof is bijgeloof. En goed, onze drang om genoegen te nemen met bijgeloof kan evolutionair verklaard worden. Onze hardware is zo. De mens kon nu eenmaal overleven door alle indrukken van buiten meteen te wegen, zo goed mogelijk van een verklaring te voorzien; en daar naar te handelen.
In het radioprogramma OBA Live van 21 november hadden de wetenschapsfilosofen Herman de Regt en Hans Dooremalen een aardig gesprek over dit soort mechanismen. Quote [1:32 minuut]:
Nu was er afgelopen week rumoer om de organisatie Creatie.info, die om geld bedelt om komend jaar huis-aan-huis een folder te verspreiden waarin de evolutietheorie onderuit wordt gehaald. Deze folder staat al online, en ik was eventjes van plan hier punt voor punt na te lopen waarin die leugenachtig, eenzijdig, of domweg fout is.
Maar door dit te doen maak ik dezelfde fout als al de mediaredacties. Door het onbenul van Creatie.info aan te tonen, maak ik de organisatie veel te belangrijk. En tegelijk mag de stuitende arrogantie van deze mensen, om enkele geopenbaarde inzichten van wat bronstijdnomaden te plaatsen boven alle consensus in de wetenschap, ook niet ongestraft blijven.
Het Darwin-jaar komt met dus al meteen met duivelse dilemma’s.
Taal is gereedschap waarmee we werk verrichten: roepen, ontkennen, groeten, vragen, bevelen, beschrijven, bidden, verzinnen, smeken, allemaal talige activiteiten die elk hun eigen sfeer hebben. Zo’n activiteit is als een spel waarbinnen bepaalde regels gelden, die je niet probleemloos mee kunt nemen naar een ander spel. Veel taalspelen lopen in elkaar over en de verwarring die dat oplevert is dikwijls beheksend voor ons begrip.
Bert Keizer, vandaag in Trouw
‘Hiep hiep hoera’ betekent: komop, laten we wat Joden vermoorden;
Volgens 19e-eeuwse Duitsers, en de American Heritage Dictionary;
Maar haalden wij ‘hoera’ niet uit het Engels? Door die zeeoorlogen? Bleddy hurrah?
Sprekend over de 19e eeuw, lang geleden schreef ik een afstudeerscriptie geschiedenis over een uitgever die graag een populair-wetenschappelijke reeks boeken wilde uitgeven over de natuur;
Ter meerdere glorie van God;
Natuurstudie was namelijk nuttig. Het boek der natuur was de tweede openbaring Gods, en door studie daarvan werd Zijn grootheid benadrukt;
Probleem was alleen dat ene Charles Darwin net een werk had geschreven over de ontwikkeling van het leven, waaruit bleek dat God niet per se nodig was als verklaring voor wat gebeurde;
En mede daarom kregen verschillende auteurs van die populair-wetenschappelijke boekenreeks in Nederland fikse ruzie met elkaar, en met de uitgever;
Waar nu net de lol in zat voor mijn scriptie;
Enfin, wat opvalt aan de tournure van EO’s Andries Knevel, of de even vreselijke Cees Dekker, om Genesis 1 voortaan niet meer letterlijk te nemen, is dat zij precies dezelfde argumenten gebruiken als zo veel gelovigen rond 1850 al hadden uitgevonden;
Zes dagen voor God zijn niet hetzelfde als zes aardse dagen voor ons, en die onzin;
Knevel en Dekker zijn geestelijk dus inmiddels in 1850 aangeland;
Opmerkelijk aan de weerstand tegen evolutie als verklaring is trouwens niet dat mensen de theorie verwerpen, maar dat alle weerstand al volkomen weg was begin twintigste eeuw;
Ook in de kerken;
En dat het idee hoe God de enige verklaring is, zich vervolgens weer verspreid heeft, vanuit fundamentalistische enclaves in de VS;
Kindjes ondervoed omdat hun ouders denken gezond bezig te zijn;
Oftewel: de gezondheidsmafia maakt slachtoffers door alleen in versimpelde termen over voedsel te praten [zie gisteren];
Geen idee waarom een initiatief als het weblog de Dagelijkse Standaard overal aandacht moet trekken;
Een aantal zich ‘rechts’ noemende heren claimt daarop een geluid te laten horen dat reguliere media in Nederland niet brengen;
Maar wat stellen zij daar tegenover?
Wat voorspelbare en oppervlakkige opinies;
Opinies zijn oninteressant, heren van de Dagelijkse Standaard. Dodelijk oninteressant;
Opinies zijn niets meer dan een illustratie van dodelijke gemakzucht;
Opinies zoals u die geeft, brengen niets meer dan het holle gebral van het overspannen eigen gelijk;
Pas als u feiten onthult die niemand anders kent, pas als u achtergronden biedt bij actuele ontwikkelingen die deze in een heel nieuw licht plaatsen, pas dan, en niet eerder, bent u een noodzakelijke en hoogst gewenste aanvulling op het medialandschap in Nederland;
Wedden dat u dat werk er niet voor over zult hebben?
Ondertussen begint het Darwin-jaar nu al genoeg informatie op te leveren om elke week een pagina te vullen met alleen maar verwijzingen;
Dit artikel was aardig: gedachten van hedendaagse biologen over de leemten in de evolutietheorie;
Het wordt misschien ook weer eens tijd de aardigste links te publiceren die de laatste dagen nog weer zijn gewijd aan John Updike;
Een in al zijn simplisme fascinerende theorette over waarom de regering Bush deed zoals die deed;
Een dochter van Cheney had voor haar eindscriptie ontdekt dat een president vrijwel alles mag – mits er een oorlog gevoerd wordt;
Nooit geweten dat de ontvangst van mijn telefoon meteen zo veel minder is als het regent;
Een vak dat ik deerlijk heb gemist bij alle beroepskeuzetesten vroeger: walvissensnotopvanger;
Terwijl ik de The Times Spelling Bee doe, hoor ik telkens Engelse woorden die volkomen nieuw voor me zijn – maar alleen door de manier waarop ze worden uitgesproken;
Ik ben absoluut voor het populariseren van wetenschappelijke kennis. Maar als voor de zoveelste keer Darwin’s theorie op televisie wordt teruggebracht tot de kreet dat ‘we’ van ‘de apen’ afstammen, dan slaat mij dat met een putdiepe droefheid;
Leuke itempjes hoeven niet per se oliedomme itempjes te zijn, ook al doet de Nederlandse televisie nog zo zijn best om anders te bewijzen.
Over afstamming gesproken. De kans dat uw vader echt uw vader is, blijkt trouwens groter dan doorgaans wordt gedacht. Heb ik weleens het cijfer 30% horen fluisteren, als percentage aan koekoekskinderen. En schijnt 10% een soort collectief beseft getal te zijn voor het aandeel natuurlijke kroost. Is het eerder 4%;
Tot een andere wetenschapper weer een ander getal vindt;
As for a future life, every man must judge for himself between conflicting vague probabilities.
Charles Darwin
[…] hoewel ik dacht het meeste wel te weten over het ideeëngoed van deze geleerde, verraste Steve Jones me toch, in dit boek. Het eerste wat Charles Darwin publiceerde, na zijn wereldreis met The Beagle, was namelijk een verhandeling over koraalriffen. Bovendien opperde hij daarin theorieën over het ontstaan van die riffen, die lang omstreden waren, maar uiteindelijk juist bleken te zijn. […]
Darwin-dag was gisteren, om te herdenken dat Charles Darwin 200 jaar geleden werd geboren. Ik heb daar toen nauwelijks aandacht aan besteed, in de hoop dat er nog vele nieuwe rijkdommen online zouden worden gezet. Maar dit viel wat tegen. Desalniettemin:
nederlands
het Volkskrant-dossier over Darwin
het Trouw-dossier over Darwin
Darwin actueel
Eén op de drie studenten in Wageningen — nochtans een universiteit waar het biologische leven bestudeerd wordt — is niet overtuigd van evolutie [waarom staat het themanummer van het universiteitsblad trouwens niet online?];
Eén op de vier Amerikanen gelooft in de evolutietheorie, een ander kwart weet zeker dat God een hand in alles had;
alle werken van Darwin online
The Complete Work of Charles Darwin Online
Darwin’s betekenis besproken
BBC 4 Radioprogramma ‘In Our Time’ wijdde er een vierdelige serie aan;
Richard Dawkins over de gemene tactieken van de Darwin-ontkenners;
The Monthly Review over wat Darwin tegen ‘Intelligent Design’ had te zeggen;
Pravda vindt Darwin niets vergeleken met de bescheiden monnik Mendel;
de gids tegen Darwin, die gristenfundamentalisten eerdaags bij u thuis bezorgen
Evolutie of Schepping? Wat geloof jij?
Darwin op boeklog
Telkens behandeld door Steve Jones;
Darwin eerder op eamelje.net
Beginnend in 2002
De eerste druk van On the Origin of Species by Means of Natural Selection online, as fascimile.