Intuition Pumps | V & VI
Daniel C. Dennett
In de loop van boekdeel V herontdekte ik een oude waarheid. Daniel C. Dennett is een filosoof. En ik ben dat niet. Per definitie niet, zo blijkt. Wat Dennett denken noemt, is namelijk een beperkte subset van alles wat voor mij denken inhoudt.
Zijn ‘intuition pumps’ bestaan vooral uit hulpmiddelen om kritisch naar bestaande verklaringen te kijken. Dennett’s denken bestaat allereerst uit een kritische ontleding van wat er al is.
Ik ben veel meer van het ingenieurstype. Voor mij is veel interessanter dat iets werkt, en als het niet werkt om het dan werkend te krijgen, dan om in detail te willen verklaren wáarom iets werkt.
Voor waarom-vragen schiet onze kennis zo makkelijk tekort. Dennett ziet daar een uitdaging in, ik een reden om nogal wat waarom-vragen naast me neer te leggen.
Door dit boek zal ik kortom niet beter worden in het bedenken van iets dat er nog niet eerder was — hoogstens biedt het nuttige handgrepen om beter te reageren op zaken.
Al lukt het me overigens al wel om kritisch te zijn soms. Over boeken bijvoorbeeld. Daarmee zijn Dennett’s technieken ook zeker nuttig om kennis van te nemen.
Maar in boekdeel V gaat het bijvoorbeeld het verinnerlijken van wantrouwen. Bestaande verklaringen voor iets hoeven namelijk niet de volledige of enige verklaring te zijn.
Zo zet Dennett zijn studenten altijd een eenvoudig kruiswoordraadseltje voor, met een matrix van vier bij vier hokjes, en vier opgaven horizontaal en vier opgaven verticaal. Dit puzzeltje heeft twee oplossingen — en ik vond er maar éen.
Zijn studenten vragen Dennett altijd welke nu de juiste oplossing is. Hij wilde slechts aantonen dat allebeide kunnen; en de ene oplossing niet beter is dan de andere. Het hangt vervolgens van de positie van de waarnemer af, of van de context af, wat als grootste waarheid wordt gevoeld.
In boekdeel VI verwerkt Dennett het gevaarlijke idee van Charles Darwin — waar hij al eens een heel boek aan wijdde; net als Intuition Pumps toch al een soort uitgebreide bloemlezing is van Dennett’s eerdere werk.
Dat boek verscheen om te laten zijn dat alle menselijke activiteiten aan eenzelfde wet onderhevig zijn als in de natuur opgaat. Als de omstandigheden veranderen, overleeft slechts dat wat zich het best kan aanpassen aan de nieuwe situatie.
[x]#11436 fan vrijdag 3 januari 2014 @ 21:17:00
