Wat iedereen móet weten van de vaderlandse geschiedenis
Jan Bank en Piet de Rooy schreven op verzoek van NRC Handelsblad een samenvatting van de Nederlandse geschiedenis die in een kwartiertje te lezen is [pdf]. Drie criteria speelden daarbij: hoe heeft Nederland zich gevormd? Welk politiek-bestuurlijk systeem was daarbij dan overheersend? En welke ontwikkelingen hebben de samenleving hier beïnvloed.
Dit beknopte overzicht wordt gemakshalve een canon genoemd, en de schrijvers nodigen in hun inleiding uit tot aanvulling en kritiek.
Welnu, mijn bezwaar tegen dit overzicht is meteen al dat het hier zo’n vreselijk traditioneel werkje betreft. Het is een vrijwel puur politiek geïnspireerde geschiedenis. En als er al eens mensen genoemd worden, zijn het altijd mannen. Anne Frank is de enige vrouw die toevallig genoeg gepresteerd lijkt te hebben om in de opsomming opgenomen te worden.
In de geschiedschrijving zijn er ook andere werkwijzen mogelijk. Zou ik een korte samenvatting moeten schrijven, zou ik waarschijnlijk van het heden uitgaan, en daarbij terug redeneren naar hoe het zo gekomen is.
Om even op dat voorbeeld van Anne Frank terug te komen, dat vrouwen hier tot 1957 handelsonbekwaam werden als ze trouwden en daardoor eigenlijk nog niet eens zelfstandig een brood mochten kopen, zou zeker een vermelding krijgen. Emancipatie in welke vorm ook is duidelijk een thema.
Maar om te beginnen zou ik Nederland ook geografisch en klimatologisch willen plaatsen. Uitleggen wat het betekent dat het land een zompige moerasdelta is, met een gematigd zeeklimaat; toelichten wat daardoor mogelijk werd en wat juist niet.
Vervolgens zou ik accentueren hoe weinig het er meestal toe deed wat hier allemaal gebeurde. Vrijwel elke vaderlandse geschiedenis benadrukt de glorie van het verleden. Psychologisch slim, maar wel een vertekening. Het is aardig terug te kunnen verwijzen naar een Gouden Eeuw. Maar bijna altijd betekent aandacht voor dat tijdperk, dat gemakshalve de redenen voor de teruggang in de 18e en 19e eeuw maar overgeslagen worden.
En wat is normaal, en wat uitzonderlijk eenmalig?
De hier zo vaak geprezen Friese vrijheid, die tot 1498 duurde, had waarschijnlijk ook gewoon als reden dat er in de regio niet genoeg te halen viel.
Tenslotte zou ik daarom uitleggen hoe zeer alles aan elkaar hangt van mythen en andere leugens. Waardoor ons op school bijvoorbeeld geleerd wordt in een democratie te leven, zonder dat dit ook werkelijk zo is. Maar iets anders kan ons waarschijnlijk ook niet verteld worden, anders groeien we nooit op tot braaf belastingbetalende burgers.
Uiteindelijk gaat geschiedschrijving voor mij over constanten, en misschien zijn dat dan wel vooral de leugens die er altijd geweest zijn. In ieder geval niet de glorie die er toevallig eens was, of de leiders die in naam boven ons gesteld zijn.
Website van de week van de geschiedenis
[x]#870 fan zondag 31 oktober 2004 @ 21:59:28
Welmoed op 24 augustus 2007 @ 19:21:44
Ik ben het aardig met je eens, als er een canon van de Nederlandse geschiedenis wordt geschreven is het echt super traditioneel!
En het erge er aan vind ik dat, wanneer Nederlanders die zeer weinig van onze geschiedenis af weten het zien, dat ze alleen deze gebeurtenissen en personen leren kennen en onthouden. Maar is onze geschiedenis niet veel uitgebreider? Ik vind het zo jammer dat zo’n canon zo vaak kort door de bocht gaat.
Maar helaas, wat kunnen we er aan doen? Iedereen verplichten een studie geschiedenis te doen? ;)