it is dochs oars, sûnt 2001

A Visit From the Goon Squad | in delen
Jennifer Egan

Leesprojectje voor de maand januari 2018, schat ik zo in, zijn de dertien hoofdstukken van Jennifer Egan’s prijswinnende boek A Visit From the Goon Squad.

Of dit een roman is, danwel een bundel verhalen, schijnt nog onderwerp van discussie te zijn. De hoofdstukken hebben telkens andere hoofdpersonen. Ik ga er vanuit een roman te gaan lezen. Ook al omdat Jennifer Egan zelve die mening is toegedaan.

Verhalenbundels lenen zich er ook slecht voor om projectmatig gelezen te worden. Of ik zou hoogstens éen verhaal per week moeten gaan lezen, om daar dan over na te denken. Dat schiet alleen niet op.

Belangrijkste reden om A Visit From the Goon Squad als huiswerkopgave te nemen, is, zoals altijd, dat ik er indertijd nooit verder in kwam dan de eerste hoofdstukken. Toch werd me voorgehouden in 2010 en 2011, en ook in 2017 nog toen er een nieuw boek uitkwam van Jennifer Egan, dat ik echt iets zou missen door haar werk te negeren.

[ lees al mijn gedachten over A Visit From the Goon Squad here ]

A Visit From the Goon Squad | chapters 1,2,3
Jennifer Egan

Laatst las ik iets over de geschiedenis van het lezen, dat me verklaarde waarom romans van pakweg voor 1919 zo onleesbaar zijn voor mij. Daar staat namelijk nogal wat tekst in die niet allemaal essentieel is. De omhaal van woorden wordt me daarin meestal te groot.

Zulke boeken waren alleen niet geschreven om stil gelezen te worden — zoals mijn gewoonte is. Integendeel, toendertijd was het normaal om elkaar voor te lezen. Juist fictieboeken waren daarbij geliefd. Een sociale functie die de TV inmiddels heeft overgenomen. En wie voor het oor schrijft, doet dat anders dan iemand die zich allereerst op het oog richt van zijn of haar stillezende publiek.

De eerste paar hoofdstukken van Jennifer Egan’s roman A Visit From the Goon Squad leken door deze nieuwe kennis ineens veel meer op scripts voor audioboeken dan op verhalen zoals ik die prettig vind. Waarin ik dan nog iets kan toevoegen aan wat de auteur beschrijft. Egan heeft juist erg veel woorden nodig, helaas, om nog niet heel veel bijzonders te zeggen.

Goon Squad bleek in de eerste drie hoofdstukken een soort estafetteroman te zijn. Het belangrijkste personage uit het ene hoofdstuk is in het volgende ineens een bijfiguur.

Het minst irriteerde me daarbij hoofdstuk 3, misschien omdat dit ineens in de eerste persoon verteld wordt, en het zich jaren eerder afspeelt, in 1979. Dan zijn er ineens minder woorden nodig om toch door te laten schemeren dat de hoofdpersoon van die vertelling, de jonge vrouw Rhea, onzeker is door de wel heel grote stappen die ze ineens maakt richting volwassenheid.

[ lees al mijn gedachten over A Visit From the Goon Squad here ]

A Visit From the Goon Squad | chapters 4,5,6
Jennifer Egan

Nog altijd is het idee meer een verhalenbundel te lezen dan een roman. Zelfs al komt in ieder nieuw hoofdstuk minstens éen personage voor dat al bekend is van daarvoor.

Jennifer Egan doet namelijk telkens net iets anders, van hoofdstuk naar hoofdstuk. Maar wat vooral ontbreekt, is een rode draad; ik mis een groter overkoepelend iets dat het hele boek zou kunnen dragen.

Het idee dat het vooral de personages zijn die deze verhalen dragen, is me namelijk te triest voor woorden. Ik vind het allemaal niet bijster interessante Amerikanen. Er zijn er ook veel te veel van.

In de hoofdstukken 3, 4, en 5 is bijvoorbeeld de platenproducer Lou een nogal opvallend personage, en dat dan door zijn mateloze egoïsme.

Gaat hij dan wel weer dood, in hoofdstuk 5.

Het vierde hoofdstuk, ‘Safari’, was tot nu toe het beste uit het boek — vooral omdat Jennifer Egan daarin niet slechts éen scene vertelt die recht van A naar B loopt. Ineens is er wat meer diepte, omdat het hoofdverhaal in dit hoofdstuk decennia terug speelt. En dat geeft de schrijver dan de gelegenheid om kort te vertellen hoe het met sommige personages verder zal gaan in hun leven.

Alleen valt daardoor dus ook op dat de hoofdstukken tot nu toe zich allemaal in ‘real time’ afspeelden. Een moment wordt daarin belangrijk gemaakt, en tergend vervelend aan dit boek tot nu toe is dat mij nog telkens onduidelijk blijft waarom.

[ lees al mijn gedachten over A Visit From the Goon Squad here ]

A Visit From the Goon Squad | chapters 7,8,9
Jennifer Egan

In hoofdstuk 7, ‘A to B’, staat de kernzin van het boek, zo lijkt me. Als de oude en verlopen muzikant Bosco de woorden uitspreekt:

Time is a goon, right? Is that not the expression?

De tijd maakt idioten van ons allemaal, zegt hij daarmee, vrij vertaald. Waarmee niet alleen de titel verklaard wordt — de lezer ziet een optocht aan idioten langskomen. Duidelijk is nu ook waarom in elk hoofdstuk wel iemand iets doms doet, dat zijn of haar leven te gronde kan richten; als dat leven in de loop der jaren al niet behoorlijk richting afgrond is gedreven.

De hoofdstukken 7 t/m 9 laten me nog meer dan voorheen overhellen naar de overtuiging dat A Visit From the Goon Squad een verhalenbundel is, en daarmee geen roman. Het trucje dat personages uit het ene hoofdstuk in een ander kunnen terugkomen, lijkt me vooral een constructie achteraf. Omdat geldt dat de verschillen tussen de losse verhalen nogal groot kunnen zijn.

Jennifer Egan verandert van verhaal tot verhaal van register. Gebeurtenissen hoeven zich niet per se in het heden af te spelen. En voor een roman bevat het boek domweg te veel verschillende personages.

Voornaamste constante in de verhalen blijft dat ze over nogal trieste mensen gaan. Waarvan ik me nog altijd afvraag waarom ik nu juist over hen moest lezen. Ze interesseren me niet. En de schrijver doet niets met ze om ze ondanks al hun problemen boeiend te maken.

[ lees al mijn gedachten over A Visit From the Goon Squad here ]

A Visit From the Goon Squad | chapters 10,11,12,13
Jennifer Egan

Blijft alleen staan dat vele anderen dit wel een geweldig boek vonden, indertijd. Bovendien won A Visit From the Goon Squad meerdere prijzen. En verklaar dat dan allemaal eens.

Dat van die bekroningen verbaast me dan het minst. In jury’s zitten vaak critici. Die hebben een zekere specialiteit opgedaan in het beoordelen van éen type boek. En zulke beroepslezers kampen daardoor weleens met verveling. Een hele lijst aan enkel fictie lezen, om daaruit dan de beste te selecteren, kan behoorlijk afstompend werken. Omdat juist romans dan ineens allemaal iets van elkaar lijken te hebben.

Jennifer Egan’s boek wijkt nogal van de standaard af, doordat vrijwel alle hoofdstukken allemaal een eigen toon en perspectief hebben. Bestaat hoofdstuk 12 zelfs geheel uit de slides van een Powerpoint-presentatie. Literair gezien gewaagd.

In een reeks aan boeken met een vergelijkbare vorm valt deze uitgave absoluut op.

Ik begreep pas erg laat in het boek wat de schrijver er zoal mee wilde. Pas toen Sasha, de kleptomane uit het eerste hoofdstuk, weer als personage in het boek terug kwam, in de hoofdstukken 10, 11, 12, en 13, werd me echt duidelijk hoe Jennifer Egan de invloed wilde tonen die de tijd heeft op iemands leven.

Die late hoofdstukken spelen zich chronologisch ook telkens op heel andere momenten af.

Het slothoofstuk, ‘Pure Language’, las alleen wel als achteraf speciaal bedacht om enkele verhaallijnen dan toch nog even rond te breien.

Maar dat heroptreden van Sasha, direct en vooral indirect, maakte dan toch dat het nog even leek alsof de schrijver haar materiaal al die tijd volledig onder controle had gehad. In plaats van dat ze verhalen die er toch al lagen zo heeft herschreven dat er toch een minimum aan connectie was.

De opluchting dat er dan misschien toch een idee achter alles zat met dat boek: ik kan me voorstellen dat andere lezers die gehad zullen hebben.

Voor mij weegt veel meer door dat zestien verschillende personages een te groot aantal is om een heel boek te kunnen dragen. Als dat boek een roman wil zijn.

Boeklogje over deze uitgave volgt dra.

[ lees al mijn gedachten over A Visit From the Goon Squad here ]

A Visit from the Goon Squad
Jennifer Egan

[…] Weliswaar komen sommige hoofdstukken met behoorlijke shockeffecten — de lezer maakt onder meer een verdrinkingsdood mee, een mislukte verkrachting in een park, en een dictator met een genocide-verleden. Alleen bleven zelfs dat platte grotesken. Tekenende details bleven uit — niet dat ik daar per se op te wachten zat.

Het enige personage zowat dat wel meerdere dimensies kreeg, was Sasha; die moeder met dat verleden uit de Powerpoint-presentatie. Want niet alleen komt zij rechtstreeks handelend voor in twee van de hoofdstukken/verhalen. Elders in het boek is ze dus meerdere malen een bijfiguur; waardoor de lezer ook nog indirect meer over haar te weten komt.

Sasha bleef alleen te lang weg uit het boek, na haar optredens in de eerste twee hoofdstukken. Had deze uitgave een andere opbouw gehad, dan was er misschien meer aan te genieten geweest. […]

boeklog 27 i 2018