Te ontvangen op iedere breedbandverbinding bij u in de buurt, onder andere deze [boeken]week: gesprekken van Adriaan van Dis met Jan Montyn, Karel van het Reve en Hella Haasse. Cherry Duyns’ documentaire over Jeroen Brouwers en diens zelfmoordboek.
Fijn aan het boekenprogramma van Adriaan van Dis is dat het niet meer wordt uitgezonden. Nu kan de herinnering onbezoedeld blijven. Ik was er van onder de indruk als jongetje in de provincie. Tegenwoordig kost het me veel meer moeite enthousiasme op te brengen voor een boekenprogramma op de TV.
Maar door Adriaan van Dis merkte ik wel wat bewondering doet. Ik vond hem een goed interviewer, en meende alleen daarom al dat hij ook een interessant schrijver was. Het kostte enige boeken om in te zien dat zijn werk mij niets te bieden heeft.
Door die teleurstelling daalde de man aanzienlijk in mijn achting. Ik ergerde me ineens aan zijn manier van spreken. En ook toen Van Dis ‘Zomergasten’ presenteerde, vond ik het bijvoorbeeld vervelend als hij met enig dedain blijk van gaf niets van sport te weten.
Dan spreek ik nog niet eens over die plagiaataffaire.
Maar goed, toen werd hij ineens zelf geïnterviewd, en maakte hij mij zo aan het lachen, dat hij zijn eer herstelde, voor mij.
Zolang ik hem maar niet hoef te lezen.
click image to play. 1.30 minutes
| zij: | En wat doe jij met de Kerst? Behalve boekjes lezen? |
| ik: | Geen idee nog, maar boekjeslezen is er niet bij deze keer. |
| zij: | Dat mag ook in de krant. |
| ik: | Komt het ook. Ik zet denk ik zelfs maar even een vakantiemelding op boeklog. Kom op 1 januari maar terug, ik houd pauze. |
| zij: | Echt? |
| ik: | Echt. |
| zij: | Ik geloof er niets van. |
| ik: | Ik zal wel wat korte verhalen blijven lezen, en alleen die korte verhalen. In een tempo van hoogstens eentje per dag. |
| zij: | Van? |
| ik: | Nina Berberova. Guy Vanderhaeghe. Mavis Gallant. |
| zij: | Zegt me allemaal niets. Maar je maakt me nu wel nieuwsgierig. Waarom ineens die stop? Wat is er gebeurd met die jongen die zo nodig een boek per dag nodig had? Heeft die toch te veel gelezen? Te veel teleurstellende boeken, misschien? |
| ik: | Misschien. |
| zij: | Het is er de tijd van het jaar niet voor, maar anders zou ik zeggen, mooi, ga lekker buiten spelen. Is goed voor je. Is óok goed voor je, ik weet hoe je me wilde verbeteren. |
| ik: | Jullie overschatten de tijd ik besteed aan het lezen van boeken. |
| zij: | Jullie? |
| ik: | Er zijn mensen genoeg die denken dat ik blijkbaar niets anders doe in mijn leven. |
| zij: | Tweehonderzoveel boeken lezen in een jaar is ook wat overdreven. |
| ik: | Driehonderd. |
| zij: | Helemaal erg. |
| ik: | Driehonderéen, om precies te zijn. |
| zij: | Als ik dit jaar tien boeken heb uitgelezen, is het veel. |
| ik: | Dus investeer jij enorm veel meer in éen zo’n boek als ik dat doe, maar dat schijnt ook niet helemaal duidelijk over te komen. |
| zij: | Goed, maar nu heb je nog steeds niet uitgelegd waarom je even afstand neemt. |
| ik: | Ik zag daarnet interviews van Adriaan van Dis, met schrijvers. Uit 1983. |
| zij: | Op video? Op DVD bedoel ik? |
| ik: | Op digitale televisie, op het kanaal cultura. Dat schijnt trouwens ook ’s nachts op Nederland 2 uit te gaan zenden; of dat nu al te doen. En het viel me tegen om Van Dis in de weer te zien. |
| zij: | Dat verbaast me niets. TV-legendes van zo lang geleden vallen altijd tegen, toch? |
| ik: | Misschien waren dit gesprekken uit zijn begintijd. Maar hij was gewoon niet zo goed, als interviewer. Behalve als de gast zo goed was dat die in zijn eentje het gesprek wel kon dragen. |
| zij: | Ik begrijp het verband geloof ik niet helemaal met waar we het net over hadden. |
| ik: | Zo koel en analytisch als ik net naar Van Dis keek, kijk ik nu ook naar de meeste boeken. En dan brengt lezen te weinig genot. |
De herhalingen van Adriaan van Dis’ talkshow op Cultura hebben ook iets morbide. Een hele optocht aan ondertussen dode schrijvers trekt langs. Toch heeft dit soms zijn voordelen. Hoewel ik de uitzendingen begin jaren tachtig heb gezien, had ik toen vrijwel nooit de auteurs gelezen die er aan het woord kwamen. Inmiddels is dit anders.
Zo was ik blij het gesprek met Renate Rubinstein nog eens te kunnen zien. Ook al valt daar nogal wat over op te merken. Allereerst is het opvallend dat de originele opnameband van dat interview verdwenen schijnt te zijn, en wat er nu getoond wordt van een VHS-je komt.
En verder miste Van Dis in zijn nieuwe vooraankondiging éen van de aardigste aspecten van dat gesprek. Ja, het was zeker zo dat Renate Rubinstein zich voor het eerst publiekelijk uitsprak een ziekte te hebben. Al noemt ze de naam daarvan niet. Maar direct na van het interview met Van Dis, en de ook genoemde problemen bij Vrij Nederland, zou zij even de luwte opzoeken. Toen zou zij het boek schrijven over haar ervaringen met multiple sclerose. Nee heb je.
meer Renate Rubinstein op boeklog
Voegde die documentaire van Coen Verbraak gisteren nog iets toe aan mijn kennis over Boudewijn Büch?
Nee. De meningen die ik nog niet kende, zoals van Maarten ’t Hart of Adriaan van Dis, voegden niets toe aan de mij al vertelde verhalen. Verbraak had bovendien nogal wat van dezelfde gesprekspartners als VN-collega Rudie Kagie opvoerde in diens biografie over Büch. En dan was het boek toch beter dan de film.
Soundbites waren het nu, die langskwamen op het scherm, dat eeuwige gebrek van het medium. Dus lachte Gerrit Komrij nu maar wat om die malle Büch, waar hij in Demonen met zo veel meer mededogen over hem had geschreven.
Het enige echt aardige aan Verbraak’s poging waren de archiefbeelden met Büch.
In 2005, toen ik net met boeklog begonnen was, schreef ik daar over Niets te verliezen en toch bang. Dat is het boek dat Renate Rubinstein maakte over haar echtscheiding. Mij was alleen niet bekend van welke man dat was geweest, en die kennis bleek ook niet zo maar te vinden. Rubinstein schrijft daarover niets. Dus kon ik kiezen uit Aad Nuis, of Jaap van Heerden. Beide zijn/waren dat lange mannen, met krullen, en een bril, die een zekere carrière maakten.
Nu zijn dit soort feitjes algemeen bekend in andere kringen dan ik frequenteer. Dus toen ik aflevering 19 [wmv] bekeek van Hier is…Adriaan van Dis had ik kunnen verwachten dat de kwestie aan de orde kwam, in het interview met Jaap van Heerden.
Hij was niet blij met de vraag die Van Dis hem stelde. En zulks levert dan een paar tellen spannende televisie op, zoals dit dan heet. In elk geval was het goed, voor mijn begrip, iets over zijn kant van het verhaal te horen. Hoe impertinent de vraag ook was.
Renate Rubinstein op boeklog
Jaap van Heerden op boeklog
De herhalingen op Cultura lijken te zijn afgelopen. DVD’s met de beste gesprekken zijn inmiddels te koop. Het boekenprogramma van Adriaan van Dis is ten tweede male beëindigd.
De afgelopen maanden heb ik vrijwel alle heruitgezonden gesprekken gezien, die Van Dis ooit met schrijvers voerde. En dat viel lang niet altijd mee. Ik weet niet of ik gewoon kritischer ben geworden, of dat de beschikbaarheid van video op internet me verwend heeft. Maar Van Dis was zelfs in zijn latere seizoenen nog altijd geen groot interviewer.
Het meest viel dit op bij de buitenlandse gasten, die het programma niet kenden. Voor hen was het onmogelijk de sjablonen te weten, die Nederlandse en Vlaamse schrijvers vaak wel zo braaf volgden. En vorm was belangrijker dan inhoud. Al kan dat ook moeilijk anders in een TV-programma. Wie weten wil wat een schrijver echt denkt, moet hem of haar lezen.
Misschien heb ik de afgelopen vijftien jaar wel steeds minder respect gekregen voor televisie als medium, en de zo makkelijke keuze om daarop alleen pratende hoofdjes te tonen.
Overigens miste ik éen gesprek deerlijk. Van Dis had ooit een wonderkindje in de uitzending, dat hij cola aanbood in plaats van wijn. Ik heb me altijd afgevraagd hoe het met dat jong afgelopen zou zijn. Vast braaf rayonchef geworden, bij éen of andere bank, zo beeld ik me in.
[…] Adriaan van Dis heette trouwens ooit Adje Mulder, of misschien is dat nog wel zo. En zo herkende ik volgens mij de meeste schrijvers wel die Zwier onder pseudoniem opvoerde. Wat alleen kan omdat het karikaturen zijn. Opvallend vind ik overigens wel dat het herkennen tijdens het lezen heel leuk is, terwijl een opsomming hier van de gevonden auteurs meteen aanstellerig wordt. […]
Bliuw op ’e hichte fan eamelje.net, troch in abonnemint op ’e RSS feeds.
© 2001–2019 eamelje.net. Alle rjochten foarbehâlden. Lês fral ek boeklog
Design primarily based on work by 
