As the broadcaster itself has doubts about these claims, they show no trailers for the documentary beforehand.
But, fantasies like these allow politicians great control, as was shown by the Cold War. Even now the archives are open, there’s still no solid proof the USSR really wanted to invade Western Europe.
Drawing historical parallels is dangerous, but it can open one’s eyes for developments in current affairs. I’ll watch, coming Wednesday.
BBC 2, The Power of Nightmares, 20 October 2004, 22.00 cet
Adam Curtis responds to the review of MediaLens on his documentary The Power of Nightmares.
You want me to have made a different series – about the underlying role of business. That would be a completely different programme – a perfectly good and very important subject – but different. You are doing the same as you have done in the past, you criticise me for not making the programme that I never intended to make in the first place.
To which MediaLens replies, somewhat predictably:
Curtis goes on to claim mistakenly, once again, that politicians have only recently discovered use of fear as a device for restoring power and legitimacy: “This is why I argued that politicians have found in fear a way of restoring their power and authority and recreating a sense of legitimacy. I do not in any way think it is a conspiracy – I think they have stumbled on it. Put simply, they have found a grand, dark force to protect people against – and they can use the power of the state to do this. It is a mirror image of the positive future they used to promise us – but now it is a frightening future they promise to protect us from.”
Curtis here contradicts his previous acknowledgement that manipulation of fear is an old ploy, and returns to the discredited notion that this is a +recent+ development by politicians afraid of losing their legitimacy in the eyes of the public.
Adam Curtis’ excellent documentary The Power of Nightmares is freely available in a high quality download at the Internet Archive.
I see it as an excellent essay on the power of spin and the abuse of the news media, not so much as a historically accurate account of what really happened. But still, the accusation is real enough.
Lang geleden, toen ik bedacht waar ik nu graag over schrijven zou, diende zich meteen al éen duidelijk onderwerp aan. Als er dan toch zo veel tijd geïnvesteerd moest worden in het schrijven van een boek, dan liefst wel over een thema dat mijn denken bepaalt.
De geschiedenis van het ik.
Mij fascineert het hoe de tijd alles anders maakt. En dan niet alleen hoe ik woon, werk, of reis. Onze cultuur heeft ook mijn ambities vormgegeven; en de wensdromen die ik heb. Of mijn ideeën over waar ik recht op kan laten gelden, en waar ik me maar naar te schikken heb.
Wat er allemaal moet.
Maar nog belangrijker, dat wat ik ‘ik’ noem, bepaalt ook heel erg wie dan ‘wij’ zijn, of ‘zij’. En hoeveel ruimte er bestaat om iets in die posities te laten veranderen. Zie hier in twee zinnen samengevat waarom ik relatief veel boeken lees over dat idee van een Nederlandse identiteit, of wat religie nu is.
En concludeer ook, waarom ik zo vaak vind dat de besproken schrijvers iets fundamenteels aan begrip hebben gemist in hun werk.
Mijn boek over ‘De geschiedenis van het ik’ zal er ooit nog weleens komen. Maar inmiddels is me beter duidelijk dan toen dat het thema bekend mag heten. Vele anderen gingen me voor om het onderwerp te ontleden, en daar kan ik alleen maar blij mee zijn.
Enkele jaren terug zond BBC 4 de documentairereeks ‘The Century of the Self‘ uit. Die is gemaakt door Adam Curtis, van wie ik een latere serie documentaire vrij uitgebreid besproken heb op deze site.
‘The Century of the Self’ staat ook online, en is te downloaden in vier delen van een uur. Kijk daar eens naar, nu de Nederlandse TV enkel holle politieke propaganda brengt, en leer hoe u tot vanalles gemanipuleerd bent. Doe dit nu maar, in plaats nog meer gemanipuleerd te worden.
Adam Curtis’ nieuwe documentaireserie heet: ‘The Trap. What Happened to Our Dreams of Freedom’, en wordt op zondagavond uitgezonden op BBC 2, om 22.00 uur. Een voorbeschouwing in The Guardian meldt:
the paranoid theories hatched during the cold war would come to inspire a peculiar, cold-hearted idea of personal freedom – one that helps explain everything from the rise of Prozac and Viagra to Labour’s obsession with healthcare targets, from the military crusades of George Bush and the rise of the Iraqi insurgency to the rampant diagnosis of attention deficit disorder in children.
Eerdere documentaires van Curtis besproken op eamelje.net:
Het is ruim anderhalve week na de laatste uitzending op BBC2. Heeft het zin om nu nog iets van mijn gedachten over Adam Curtis’ documentairereeks The Trap te schrijven?
Ja, want ik ga er vanuit dat The Trap ook wel weer ergens online zal worden gezet. Net als de reeksen The Century of the Self, en The Power of Nightmares. Bij die gelegenheid is altijd weer terug naar hier te verwijzen. Nu heb ik er inhoudelijk tenminste nog iets over mee te delen.
Punt is dat ik vrij lang over gedaan heb om die drie delen te bekijken. Dit komt door wat ik als de grote kracht, en tegelijk als de zwakte van Curtis’ werk ervaar. Hij maakt beeldessays, en gebruikt daarbij altijd drie verschillende vertellijnen tegelijk, die maar heel zelden samenvallen; eigenlijk alleen in de korte soundbytes die geïnterviewden geven.
Curtis heeft altijd:
Een directe verhaallijn, vaak geaccentueerd door een voice-over;
Illustraties in beelden van die hoofdvertellijn, die door de snelle afwisseling daar ook weleens van afleiden;
Ondersteuning door geluid en muziek, die weer niet altijd synchroon loopt met het beeld, of de hoofdvertellijn.
Om de documentairemaker op zijn gangen te volgen, is nogal wat concentratie vereist. Meer dan bij normale TV-programma’s. En ik kan die totale hypnose meestal niet altijd langer dan een kwartiertje opbrengen. Uiteindelijk zal ik ook meer dan zes uur aan die drie uitzendingen besteed hebben, en dat maakt het beeldessay dan weer een weinig efficiënte vorm van informatie-overdracht.
Maar het gaat er natuurlijk om dat Curtis op TV in de gelegenheid is om een groot publiek te bereiken met onderwerpen waarin anders maar een select groepje mensen interesse heeft. Hoe weinig mensen maar volgen actualiteitsuitzendingen, of lezen de opiniepagina’s? En hoe veel minder nog zijn benieuwd naar de abstracte politieke en economische theorieën daarachter. De vragen die op die podia niet eens aan bod komen?
De Nova’s en Netwerk’en van deze wereld hebben nog niet eens door dat het weinig informatief is om altijd maar weer politici zelf aan het woord te laten. Dat leidt maar tot beschamende propaganda. Tonen wat beleid uithaalt, zou de enige manier moeten zijn om over politiek te berichten. Maar goed, dat vraagt werk.
Curtis kijkt nu net wel wat de effecten van beleidskeuzes zijn — wat een weinig positief verhaal oplevert — en legt ook op bewonderenswaardige wijze bloot wat de motivatie achter politieke keuzes kan zijn geweest.
Tegelijk kwam hij er in The Trap niet aan toe de vragen te beantwoorden die misschien op nog een stap meer afstand te stellen zijn. Waarom tonen beleidsmakers zich keer op keer weer zo gevoelig voor modes? Modes omarmen is toch ook een leegte vullen. En is die leegte bijvoorbeeld het besef dat in een verzorgingsstaat de overheid wel steeds nieuw beleid moet presenteren om zijn zo dwingende aanwezigheid te rechtvaardigen?
En staat de cultuur hier in Europa werkelijk zo open voor Amerikaanse invloeden dat werkelijk alles wat daar en vogue raakt ook hier invloed krijgt? Enfin.
The Genius of Photography, een documentairereeks die werd uitgezonden op BBC 4 — niet eerder behandeld op eamelje.net, maar uiteindelijk de enige serie die ik in zijn geheel meer dan éen keer bekeken heb;
But British Petroleum didn’t give up on trying to subvert and avoid the decisions of democratic governments. In particular its own, British, government.
The American troops are like a powerful drug, he says, that cures a disease. It had bad side effects. But we can’t get rid of them – because of all the money they are pouring into our country.
Why don’t we have big ideas or dreams any more? “Because now that there’s nothing more important than you, how can you ever lose yourself in a grander idea? We’re frightened of eccentricity, of loneliness. Individualism just wants to keep the machine stable, leads to a static world and a powerless world.
Vele malen heb ik hier mijn bewondering uitgesproken voor het werk van de Britse documentairemaker Adam Curtis. En het is niet daarom dat ik nu denk, misschien moest dat toch eens wat minder.
Maar zijn laatste serie voor de BBC, All Watched Over by Machines of Loving Grace, liet me koud, en zette aan tot kritisch nadenken over het gebodene.
Eerdere series kantelden mijn wereldbeeld ietsje. All Watched Over by Machines of Loving Grace liep vooral paadjes af die ik al kende. Waarbij me bovendien alle kritiek op de besproken ideeën tot in grotere details duidelijk was dan Curtis liet doorschijnen.
In de aflevering van gisteren, 6 juni 2011, onderzocht hij het idee over ‘the selfish gene’; dat ooit nog zo gepopulariseerd is door Richard Dawkins. Implicatie van deze theorie is dat wij in dienst staan van onze genen, en daarom allereerst goed doen voor naasten die ons genenmateriaal delen, en dus kunnen doorgeven. Anderen, die het voortbestaan van onze genen bedreigen, mogen daarentegen best worden uitgeroeid.
Zoals bij alle ideeën uit de series is dat een theorie die op de werkelijkheid geprojecteerd wordt, en waarbij door Curtis dan voorbeelden gezocht zijn die het idee laten kloppen. Stammenoorlogen en genocide op andere volkeren worden dan ineens logisch.
Maar, zelfs Richard Dawkins is inmiddels teruggekomen op de theorie.
Ik bedoel, voor de helft is ons DNA-materiaal hetzelfde als dat van een banaan. Evolutie werkt toch echt niet allereerst op genniveau.
En zo kan ik elk van de afleveringen bekritiseren, zonder daar veel lust toe te voelen.
Adam Curtis heeft zijn bedoelingen keurig uitgelegd aan The Register. Voor mij heeft die maar ten dele bereikt. Blijft desalniettemin over dat hij altijd fascinerend beeldmateriaal weet te vinden, zoals ook nu weer, dus dat zijn programma’s in die zin altijd verrassingen bieden.
the question is whether most Think Tanks may actually be preventing people thinking of new visions of how society could be organised – and made fairer and freer. That in reality they have become the armoured shell that surrounds all politics, constantly setting the agenda through their PR operations which they then feed to the press, and that prevents genuinely new ideas breaking through.
just as in the early 1980s, in the Soviet Union, not only was their politics trapped, but their culture was trapped. Russians called these last years of Brezhnev the years of stagnation. And I sort of wonder whether we are at the same stage now—our own years of stagnation, with an elite desperately trying to shore up a technocratic, economic system with an increasing number of contradictions, while no one can imagine an alternative. In response to that inability to see anything else, everything, including a lot of modern culture—music, TV, and avant-garde art—is being used to shore up the present, reconfigure the past to somehow give a foundation to the present that can’t imagine another kind of future. No one can see their way past the sort of financial version of the free market, and the culture reflects that.
It’s part of a much bigger problem. I’m not just talking about news, but about all factual reporting on television. The way they tell stories about the world feels increasingly thin – and more and more detached from the way all of us think and feel. Journalism used to open up reality to tell us new stuff. But now it is helping to keep us all inside the bubble by playing back stuff we already know in slightly altered forms.
The film records an experiment in a mental hospital in San Bernadino – California. The patients are given rewards in the form of plastic fake money if they do what the doctors consider the right social behaviour. They can then use that money at meal-times to buy their way onto a “nice” table – with tablecloth and flowers.
Those without the rewards have to eat – as one of the nurses puts it, “in less elegant conditions”.
What emerges in the hospital is a new, ordered hierarchy created by a system of reward – but one where the patients don’t feel controlled – instead they feel “empowered” because it was through their actions that they received the reward. Skinner makes clear in the film that he sees this as a model for how to run a future kind of society.
Watching these sections of the film does make you think that what is being described is spookily close to the system we live in today.
Adam, why is so much of modern TV journalism rubbish? “One important thing has risen up”, he says. “And that is emotionalism. We live in an age in which emotions have been given primacy. They just have. Primacy over reason, primacy over political engagement. We relate to the world around us in a fundamentally emotional way. So what do journalists do? They behave like their audience. They emote.”
The end result is TV news and TV reporting which aims less to inform us – though of course it still does that, though mainly by default – than to make us FEEL SOMETHING, whether sad, scared, worried, weepy, happy or huffy.
We live in a modern ghost story. We are haunted by our past behaviour played back to us through the machines in its comparison to millions of other people’s behaviour. We are guided and nudged and shaped by that. It’s benign in a way and it’s an alternative to the old kind of politics. But it locks us into a static world because it’s always looking to the past. It can never imagine something new. It can’t imagine a future that hasn’t already existed. And it’s led to a sense of atrophy and repetition. It’s “Groundhog Day”. And because it doesn’t allow mass politics to challenge power, it has allowed corruption to carry on without it really being challenged properly.
