Van Heerden, Van Heerden
Bing, dat nieuwe wonder van Microsoft, is een werkelijk waardeloze zoekmachine. Maar toegegeven, doordat Bing vooral naar websites verwijst die al een eeuwigheid online staan, en de actualiteit dus geheel negeert, ontdekte ik van alles dat me tot nu toe ontgaan was. Zoals een reeks pagina’s waarop Jaap van Heerden aan het woord is.
In een nauwe straat, ergens in een dorp in China, staat een ezel die niet meer voor- of achteruit wil. Daardoor is een grote opstopping onstaan. De bewoners van het dorp doen er alles aan om beweging in het beest te krijgen, maar tevergeefs: wat ze ook proberen, de ezel verzet geen stap. Dan ziet een van de bewoners in de verte de plaatselijke filosoof aankomen. ‘Aha,’ spreekt hij tot zijn dorpsgenoten, ‘daar komt de filosoof! Die zal ongetwijfeld weten hoe we dit probleem aan moeten pakken.’ En is ook zo. De filosoof ziet uit de verte de ezel staan, begrijpt het probleem, en weet wat hem te doen staat. Hij loopt namelijk, tot onsteltenis van de dorpsbewoners, de eerste de beste zijstraat in.
Waarom is dit filosofie volgens Jaap van Heerden?
Denny Borsboom, ‘Het vreemde in de blik van Jaap van Heerden’
Hoe belangrijk is het eigenlijk om je aan de regels te houden van een geloof. Is dat nog belangrijker dan het geloven zelf bijvoorbeeld?
Ja ik heb de vermoedens van dat die,,, er wordt nogal wat gevraagd van mensen, ook zonder het geloof word er nogal wat van ze gevraagd. Ze moeten ze zich toch verzoenen met het lot en dan moet dat allemaal met ondoorzichtelijke en ondoorgrondelijke vragen. Of ze dat terecht vinden. Maar er wordt natuurlijk ook gevraagd dat ze zich op veel punten beheersen. Het zal wel een soort ruil zijn van, als ik me beheers, beheerst die ander zich mogelijkerwijze ook maar er is dwang en er is ook zelfdwang om niet je impulsen te volgen. Ja, geloof geeft daar een aantal regels voor en je krijgt dat er een soort prestatiemoraal ontstaat van ‘mijn geloof komt tot uitdrukking door de geweldige mogelijkheden die meer geboden worden om van bepaalde dingen af te zien.’Te laten zien hoe goed je je aan de regels houd.
Hoe goed je je aan de regels kan houden, hoe goed je jezelf beheerst en hoe goed je van dingen kunt afzien.
Ik ben niet helemaal opgewassen tegen de lulverhalen van studenten. Hun excuses. Die neem ik te geïsoleerd. Je kunt gerust tegen me zeggen: ik heb dit tentamen niet kunnen doen, want mijn vader bleek homoseksueel. Dat is zo’n krankzinnige verontschuldiging, dat ik daarmee verder wandel en zeg: u bent geëxcuseerd.’
Hun verhalen moeten dus wel enigszins inspirerend zijn?
‘Ja… Maar ‘de brug was open’ vind ik op zichzelf ook een ongelooflijk interessant argument. Want dat is al heel oud. Hoe kan dat probleem nog steeds spelen?’
Ik beschouw een cultuur als een samenhangend stelsel van oplossingen. Dat was historisch zo en dat is nog zo. De regulering van het bezit, de verhouding tussen de geslachten, de uitbanning van moord, pijn, verminking en leed, de opvoeding van de jeugd, het lot der zwakken, de verdeling van voedsel en macht waren de problemen waarvoor oplossingen moesten worden gezocht. Die problemen zijn waarschijnlijk (of eigenlijk wel zeker) universeel. De oplossingen zijn het niet. Die oplossingen waren vaak tijd- en plaatsgebonden. Maar om ze dwingend te maken werden ze tot metafysische norm verheven of van God gewild. Ze kregen om pragmatische redenen een eeuwigheidswaarde. Zeggen dat ze geopenbaard waren, bleek een deel van de oplossing. Omdat sommige oplossingen zichzelf overleven kunnen ze als oplossing en als waarde ter discussie komen te staan.
Van Heerden, Anton Constandse Lezing 2002 [pdf]
[x]#5919 fan dinsdag 2 juni 2009 @ 11:02:12
