it is dochs oars, sûnt 2001

The Wapshot Saga
John Cheever

Alles heb ik gelezen van de Amerikaanse voorstad-chroniqueur John Cheever. De korte verhalen, zijn brieven, zijn dagboeken. En bijna alle romans. Op twee na.

Nooit lukte het me om verder in The Wapshot Chronicle te komen dan de eerste veertig pagina’s. En van de weeromstuit las ik het vervolg, The Wapshot Scandal, al evenmin. Terwijl die boeken volgens velen — waaronder een Maarten ’t Hart — nu net de beste zijn die Cheever ooit schreef.

Die humor van hem…

De romans van Cheever die ik wel uit wist te lezen, leerden me alleen ook dat hij bovenal een schrijvers van korte verhalen was. Heel goed lukt het hem om een sfeer vast te leggen, een scène, een emotie. Niet bijster goed is deze auteur in de grote lijn, of de dwang om een lezer als vanzelf steeds verder zo’n boek door te jagen.

Weet ik nu alleen nog niet of ik beide romans achter elkaar ga lezen in februari en maart, of er eerst willekeurig éen uitkies.

[ Lees al mijn gedachten over The Wapshot Saga hier ]

The Wapshot Scandal | chapters 1-7
John Cheever

Al zeker dertig jaar probeer ik om de twee romans van Cheever te lezen met het woord Wapshot in de titel. En blijkbaar zit er zoveel tijd steeds tussen de pogingen dat ik niet onthouden kon dat Wapshot een familienaam is. Om éen of andere reden voelt dat Wapshot voor mij veel meer als een plaatsnaam aan.

Vanwege alle mislukte pogingen om The Wapshot Chronicle te lezen, begon ik ditmaal eens met het vervolg: The Wapshot Scandal. Om daarbij meteen al op een merkwaardig openingshoofdstuk te stuiten, waarin Cheever een panoramashot geeft van het kustplaatsje St Botholphs in de winter. Tal van namen noemend daarbij, en levensgeschiedenisjes schetsend bovendien in snel een paar regels. Vervolgens zou het me verbazen als iemand van de genoemde mensen ooit nog in het boek terugkeert.

En geen enkel lid van de Wapshot’s komt voor in dit openingsstuk, wat meteen al verwarring opriep.

De familieleden komen wel voor, elk voor zich, in de hoofstukken daarna. Zoon Coverley Wapshot woont ondertussen op een geheime basis, vanwaar raketten worden afgevuurd — de Koude Oorlog loeide nog op het moment van schrijven, rond 1960. Zijn huwelijk is niet goed, zijn vrouw is ongelukkig.

Nicht Honora Wapshot woont nog wel in St Botholphs, en heeft het probleem dat is uitgekomen dat ze al jaren geen enkele inkomstenbelasting heeft betaald over haar riante inkomen.

En over zoon Moses Wapshot is enkel verteld in wat voor slaperig dorpje hij woont — die kwam verder nog niet in het boek voor.

Eerste conclusie na een kwart van de roman: de hoofdstukken lezen als afgeronde korte verhalen. Cheever schmiert aan éen stuk door — en dan nogal eens door een knaleffect in te brengen in het verhaal. En ik zal ditmaal geen enkel probleem hebben om deze roman uit te lezen.

[ Lees al mijn gedachten over The Wapshot Saga hier ]

The Wapshot Scandal | chapters 8-17
John Cheever

Na het eerste boekdeel gelezen te hebben van twee, blijft de voornaamste vraag toch: hoezo is dit een roman? Cheever voert weliswaar steeds weer iemand op die eerder in het boek ook al langskwam. Alleen is Moses Wapshot bijvoorbeeld nog amper sprekend in het verhaal voorgekomen.

Over zijn vrouw werd des te meer verteld. Over andere vrouwen in het forenzenstadje waar Moses woont, is al veel meer verteld. Waarbij dan opvalt dat Cheever zo’n personage ook makkelijk weer afdankt van het ene op het andere moment.

Knaleffecten noemde ik die schrijftruc eerder.

Maar wat John Cheever doet, lijkt voor mij nog het meest op die ene schrijfwet van Raymond Chandler: als je niet weet hoe het verder moet met het verhaal, laat dan ineens een vent met een geladen revolver in aanslag de scène binnenstappen.

Vooral in de avonturen van nicht Honora Wapshot zitten nogal wat van zulke onverwachte wendingen — die de schrijver dan tegelijk niet eens het meeste lijken te boeien. Na zo’n knaleffect is de situatie ook tamelijk vlug alweer genormaliseerd steeds.

Honora lijkt overigens zelfmoord te gaan plegen in hoofdstuk 8, om de belastingkwestie. Alleen blijkt ze in hoofdstuk 17 ineens op een boot naar Europa te zitten, op de vlucht geslagen. Dus maken de personages wel ontwikkelingen door in het boek. Heel veel ontwikkeling was dat tot nu toe evenwel niet.

[ Lees al mijn gedachten over The Wapshot Saga hier ]

The Wapshot Scandal | chapters 18-24
John Cheever

Merkwaardige roman. Wat The Wapshot Scandal absoluut heeft, is tempo. Knip éen keer met je ogen tijdens het lezen, en dan kan je net een cruciale zin ontgaan zijn — zoals wanneer de vrouw van Moses Wapshot bij de dokter iets meer krijgt dan een lichamelijk onderzoek.

Komt daar alleen bij dat ik op driekwart van het boek nog altijd geen idee heb waar John Cheever heen wil met deze roman. Behalve dan dat hij er waarschijnlijk aardigheid in had om zijn personages telkens weer ineens voor een absurd dilemma te plaatsen; en hen dan te confronteren met iets buiten hun macht.

Dus begrijp ik inmiddels wel dat de beide Wapshot-boeken nog altijd fans hebben. Wie zich mee laat drijven met de verhalen, en zich telkens overrompelen laat door wat daarin nu weer voor onverwachts gebeurt, leest vast een fijn boek.

Cheever zal ook zichzelf plezier hebben willen bezorgen door vrij onbekommerd aan ieder hoofdstuk te beginnen, en dan maar te zien waar of het verhaal heen ging. Logica be damned.

Mij lukt het toch niet goed om dit boek in te komen. Alle onverwachte verwikkelingen dwingen me om langzaam en grondig te lezen, alleen zijn de verhalen in deze roman net te simpel om die lage leessnelheid nodig te hebben.

John Cheever schmiert ook de hele tijd, bijvoorbeeld als het om de gebruikte wetenschap in dit boek gaat — deze uitgave komt met de opvallende disclaimer dat zelfs de wetenschappelijk kennis die in de roman gebruikt wordt fictie is.

Maar laat ik de verhaallijn waarin dat speelt, van Coverly Wapshot, op die geheime raketbasis in dat geheime dorp, nu net het meest intrigerend vinden — mede omdat die hoofdstukken het meest nog iets van een tijdsbeeld schetsen, door de Koude Oorlog-paranoïa, en de steelse verwijzingen naar het bijbehorende McCarthyisme.

Enfin, nog éen week.

[ Lees al mijn gedachten over The Wapshot Saga hier ]

The Wapshot Scandal | chapters 25-32
John Cheever

Aan het einde van deze roman gekomen de vraag: wat was het schandaal nu precies in deze roman? Dat de schrijver de familie alles weer afpakt, wat hij ze in het eerdere boek The Wapshot Chronicle gegeven heeft, omwille van hun karma en zo meer? Dat nicht Honora zo lang geen inkomstenbelasting heeft betaald, en haar oplossing voor dit probleem de hele familie vervolgens treft?

Of is het toch die zo uitgebreid beschreven zijlijn van Melissa’s passionele relatie met die jonge supermarktbezorger? Die extra reden voor echtgenoot Moses Wapshot om zich te verliezen in de drank? Al was dat een verhaal dat me werkelijk volkomen koud liet. Wat spijtig was, omdat John Cheever er zo talloos veel bladzijden aan meende te moeten besteden.

The Wapshot Scandal was overduidelijk een vroege roman van iemand die tot dan vooral had uitgeblonken als schrijver van korte verhalen. Dus staan er een goede scènes in, zo af en toe, en ook de taal deugt. Het boek wilde voor mij alleen nooit een geheel worden. Want weliswaar maken de drie overgebleven leden van de familie Wapshot een ontwikkeling door, dat is een ontwikkeling met wel heel onverwachte sprongen erin. De lezer wordt telkens opnieuw voor weer een fait accompli gesteld, en heeft zich telkens weer aan te passen aan het verhaal.

Lezen van The Wapshot Chronicle moest hierna of in éen of twee zittingen, als dat lukken zou, of voorlopig maar helemaal niet.

Boeklogje over The Wapshot Scandal volgt snel.

[ Lees al mijn gedachten over The Wapshot Saga hier ]

The Wapshot Scandal
John Cheever

[…] Ik vond misschien daardoor de hele roman wat raar onevenwichtig. Tempo volop, wat dan nog wel scheelde bij het lezen. En ook was er wel een scène hier en daar die me plezier gaf.

Over Cheever’s taal viel verder al evenmin te klagen.

Alleen had ik de hele tijd het idee dat de schrijver het zelf ook altijd niet zo goed had geweten. En dat Cheever daarom nogal eens opteerde voor het knaleffect ineens om even een onverwacht wending aan de lopende geschiedenis te geven. Zoals Raymond Chandler ooit als schrijfadvies gaf: als je vast zit met een verhaal, laat dan een vent met een getrokken revolver binnenkomen.

Merkwaardig aan Cheever’s vele knaleffecten was alleen dat geen ervan er toe deed voor de rest van het boek. […]

boeklog 23 ii 2018