it is dochs oars, sûnt 2001

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 01

Stem niet, je moedigt ze anders alleen maar aan.

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 02

Democratie is het pathetische geloof in de collectieve wijsheid van onnozele individuen.

H.L. Mencken

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 03

Ik stem nooit ergens voor, ik stem altijd tegen. Jaren zei ik het W.C. Fields na.

En opeens wordt me dat onmogelijk, door al het onnozele waar ik met mijn tegenstem voor zou zijn.

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 04

Als verkiezingen iets zouden veranderen, waren ze allang verboden geweest.

anoniem

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 05

Er wordt nooit zo veel gelogen als voor de verkiezingen, tijdens de oorlog, en na de jacht.

Bismarck

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 06

Wie zijn stem geeft, heeft niets meer te zeggen.

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 07

Het immer geëngageerde weblog Sargasso roept op tot openheid. Lezers zouden een recht hebben om te weten wat de makers van weblogs zoal stemmen.

Wel ja.

Was het maar zo simpel. De hier vaker aangehaalde H.L. Mencken schreef ooit: ieder fatsoenlijk mens schaamt zich voor de regering waar die onder leeft. En deze schaamte is momenteel nogal groot bij mij.

Want, ik heb een goed geheugen, en ik ben opgeleid tot kritisch nadenken. Ik vergeet niet zo snel wat politici ooit beloofden, en vervolgens nalieten. Ik ben in staat te zien dat veel in naam dan misschien wel gebeurt, maar vervolgens niets verandert.

Mijn lezers hebben er ook meer aan dat ik hier, en op boeklog, uitleg wat er in Nederland niet deugt, dan dat het er iets toe doet waar ik op stem. Omdat de verkalkte politiek hier zo’n elementair onderdeel van het probleem is.

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 08

Donderdagavond was het TV-programma Holland Doc gewijd aan Hans van Mierlo, veertig jaar na de oprichting van D’66. Spijtig sprak hij te vroeg te zijn geweest, omdat de problemen van de politiek waar hij toen tegen strijden ging de laatste jaren pas iedereen zijn duidelijk geworden.

Schrijnend in dit melancholische portret is Van Mierlo’s reactie op de uitslag van het referendum over de Europese Grondwet. Hoofdschuddend zag hij toe, hoe op de TV de huidige politici ogenblikkelijk veinzen dat het Nee van de bevolking ook zijn goede kanten had. Terwijl de burger nooit eerder de kans had gehad zich ergens over uit te spreken, en ook nauwelijks tijdig of objectief was voorgelicht toen het moment een keer daar was.

Over D66’s strijd voor politieke vernieuwing zei hij:

Hoe dan ook. De boodschap is eigenlijk. Berust op een analyse die ver boven het belang van een partij uitgaat. En ook niet geclaimd kan worden door een partij.

Maar zo wordt het wel beleefd, en zo wordt het ook de grond in gestampt.

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 09

Kan niet wachten tot het vrijdag is.

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 10

Op dezelfde avond dat de deskundigen in TV-programma Tegenlicht zich afvroegen waarom Nederland zo navelstaart, verscheen Hans Van Mierlo bij Pauw & Witteman. Het gesprek daar was een korte reprise van die documentaire van vorige week waar ik eerder naar verwees.

Maar toch.

Van Mierlo toonde zijn staatsmanschap voor mij ook, door naar precies hetzelfde TV-fragment te verwijzen dat ook ik hier al eens besprak. Dat moment in het discussieprogramma Buitenhof dat Balkenende in al zijn autisme toonde, als een man voor wie regels boven alles lijken te gaan. Waardoor hij onverzoenlijk dom het standpunt verdedigt dat een illegale oorlog met Irak gerechtvaardigd is, terwijl in andere landen nu de beweging ontstaat om te erkennen dat het geen goed idee was.

En dan zijn er miljoenen hier die hem wel een geschikte vent vinden.

Oneerbiedige gedachten over de verkiezingen vandaag | 11

Het kwam ook door mijn ontzetting dat mijnheer Pechtold [D66] nog maar 40 is. De man heeft iets ouwelijks over zich, om niet te zeggen fossielerigs. Toch is hij pas geboren in december 1965.

Ineens was er het besef: mijn generatie is de macht aan het overnemen. Nog ben ik jonger dan de lijsttrekkers van alle politieke partijen die er toe doen. Maar met mijnheer Rutte [VVD] scheelt het al niet heel veel meer. We hadden bij elkaar in de klas kunnen zitten, om die klassieke vergelijking maar eens te gebruiken.

Nu is het op zich niet vreemd dat mijn generatie zich gaat weren. Er zijn gewoon heel veel van ons. Wie de bevolkingsopbouw van Nederland bekijkt, ziet dat er nooit meer mensen geboren werden dan in het jaar 1965, en daaromheen. Ook in 1963 kwamen hele kloften kinderen op de wereld. Dat jaar bracht ons mijnheer Bos (PvdA) en mijnheer Wilders (PVV).

Mevrouw Halsema [Groen Links] is van 1966. Mijnheer Rouvoet [CU] van 1962. Die mevrouw van de zielige dierenpartij is wel jonger dan ik ben, vijf jaar zelfs.

Een hakkelende puber als mijnheer Balkenende [CDA] is bijkans de nestor van dit gezelschap, met zijn geboortejaar 1956. Op mijnheer Marijnissen [SP] na natuurlijk, dat is tenminste nog een echte babyboomer uit de wederopbouwtijd van 1952.

Toch voelt het vreemd. Er zijn dus geen echte mannen [en mevrouwen] meer om het te doen. Mijn nog van niets wetende generatie is uitverkoren. Het voelt alsof alle bescherming ineens is weggevallen.

Het is dat mevrouw Beatrix nog geen kroonsafstand heeft gedaan aan mijnheer haar oudste zoon, die van 1967 is.

Oneerbiedige gedachten na de Kamerverkiezingen | 12

Leuk, verkiezingen waarin alle partijen verliezen. Op die twee opvallende winnaars na dan, maar die verliezen ook want daar zal niemand mee willen regeren vanwege te extreem.

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 13

Mijn weerzin tegen de verkiezingen eind november heb ik vrij breed uitgeserveerd hier. En dan gingen die verkiezingen nog nergens over ook; al deden de media ons anders geloven.

Nee, dan de Statenverkiezingen in maart. Dan is er tenminste ergens voor te kiezen. Een nieuw Fries partijtje wil dat de provincie onafhankelijk wordt van Den Haag.

Jammer alleen dat er nog geen partijprogramma is. Bij gelegenheid zal ik daar nog eens naar kijken.

Nee, heel soms hebben verkiezingen in Nederland wel degelijk nut. Af en toe worden het toch ineens enquêtes naar het gezonde verstand. Voor de ventjes van die pedopartij moet het toch leerzaam zijn geweest dat er in geen enkele kieskring genoeg mensen te vinden waren om hen te steunen. Zij konden niet eens meedoen aan de Kamerverkiezingen.

In maart wordt duidelijk hoeveel Friezen menen beter af te zijn op eigen manneboet.

Kan niet wachten op die uitkomst.

Was het nog wat, dat verkiezingsdebat?

Geen idee. Ik keek wel, zo af en toe, maar met het geluid uit. Omdat me volslagen onduidelijk is waarom politici uit de Tweede Kamer, en éen minister, een debat op primetime voeren, terwijl er nieuwe gemeenteraden worden gekozen op 3 maart.

Mijnheer Wilders, die zo prominent het woord kreeg — en behoorlijk magerder is — doet met zijn PVV bijvoorbeeld in maar twee gemeenten mee.

Nieuwsmedia houden er een simpel wereldbeeld op na. Wat zelfs nog te begrijpen is. Maar behoorlijk ergert, als dit wereldbeeld niet deugt.

Een kabinet vol lichtgewichten is dood, leve het volgende nitwitkabinet

Zo ik al enige vreugde zou voelen voor de val van het vierde kabinet Balkenende, dan wordt die behoorlijk getemperd door twee gedachten.

Gezien het talent aanwezig in de Tweede Kamer en in Balkenende IV lijkt me de kans nihil dat een volgende kabinet beter zou zijn. Mogen ze in Den Haag nog blij zijn dat er mensen op ze willen stemmen.

En omdat er binnen 83 dagen nieuwe verkiezingen moeten worden uitgeschreven, zullen de komende drie maanden een overmaat aan politieke propaganda brengen. Waartoe de nieuwsmedia zich met graagte zullen lenen. Ook al vertelt elke politicus dan telkens aantoonbaar leugens, omdat in Nederland altijd coalities regeren, en niemand ooit zijn zin krijgt.

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 14

In een nieuw kabinet zit altijd een partij die ook al deel uitmaakte van de vorige regering. Dus maken verkiezingen niet uit. Er verandert toch niets.

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 15

Democratie is mooi. Al zie ik zeker ook de gebreken wel. Iets beter is er alleen nog niet uitgevonden.

Maar die verkiezingen, hè.

De kwaliteiten om een populariteitspoll te winnen, zijn zeker niet dezelfde eigenschappen als om succesvol leiding te geven aan een land.

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 16

Politici zijn niet in staat te reflecteren op hun eigen standpunten en op mogelijke inconsistenties in hun programma.

uitleg

Alleen valt dit zo zelden op, omdat het Nederlandse journaille de kwaliteit ontbeert ze daar op te testen.

Nu ja, de wil daartoe is er al evenmin.

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 17

Het algemene stemrecht geeft niemand het recht om iets te beslissen, maar slechts de keuze of de ene of de andere ondemocratisch geleide club de macht hebben mag.

[naar Ortega y Gasset]

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 18

Het is triest dat er vliegramp en zeventig dode Nederlanders voor nodig waren om al die liegende politici even uit de media te weren.

Want, ze zijn er weer. Allemaal opscheppend grote en nuttige plannen te hebben. Allemaal voor het gemak negerend dat er niets van die plannen terecht kan komen, omdat geen partij straks de almacht krijgt.

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 19

Balkenende heeft het lijsttrekkersdebat gewonnen gisteren, zo koppen de nieuwsmedia. Want zelfs al wil je er allemaal niets van weten, opgedrongen krijg je het toch wel.

Nu is een lijsttrekkersdebat per definitie geen debat, omdat er geen standpunten worden uitgewisseld; er worden in de eerste plaats standpunten ingenomen. En dat is even boeiend als een dozijn verschillende reclamespotjes voor waspoeder zien, waarin elk daarvan claimt witter te wassen dan de rest.

Al klopt die vergelijking niet, omdat waspoeder wel werkt.

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 20

Een land als het onze functioneert tussen twee krachten, die beide heel verschillende eisen stellen.

Nederland heet een democratie te zijn. En een democratie heeft als principe dat iedere stem evenveel waard is. Democratie streeft dus naar gelijkwaardigheid; naar gelijke kansen en mogelijkheden.

Daarentegen functioneert de Nederlandse economie in een kapitalistisch systeem. Dit kapitalisme trekt zich niets van landgrenzen aan, en bekommert zich nu juist in het geheel niet om gelijkwaardigheid, of gelijke kansen. Kapitalisme beloont het exceptionele — wat het lonend maakt om met kartels, monopolies, of andere fraude een exceptionele positie af te dwingen.

Opvallend is dat vrijwel alle Nederlandse partijen precies dezelfde antwoorden hebben op het hierboven geschetste probleem. Daarom is het zo irritant dat hun politici in hun verkiezingscampagnes telkens hameren op de grote verschillen tussen de partijen.

Die zijn er namelijk niet. Dus is het nu of een stel dialectsprekers claimen dat hun tongval superieur is aan de andere, terwijl ze ondertussen allemaal varianten van precies dezelfde taal spreken.

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 21

Hoe geloofwaardig zijn politici die elkaar verbaal afmaken op televisie, en straks gewoon met elkaar moeten samenwerken in een nieuw kabinet?

Hoe geloofwaardig is de politiek?

Citaat van de dag | 0531

D66. Pechtold is op z’n best een pratende Ikeacatalogus en op z’n slechtst het Ikea-Billy-boekenkastje: niets past meteen, het is eigenlijk geperst karton en als het kastje eindelijk klaar is, buigen de planken onder het gewicht van de boeken.

Theodor Holman, ‘Ik wil niet stemmen op’

Boeklog over Holman

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 22

Lijsttrekkersdebatten doen mij sterk denken aan het orkestje dat bleef doorspelen toen de Titanic zinkende was. De vertrouwde klanken moesten de in paniek rakende passagiers ervan overtuigen dat alles onder controle was.

Rob de WIjk, ‘Nederland lijkt een eiland zonder buitenland’

Waarom is de burger boos?
Maarten van Rossem

[…] Dus had alleen volgens zijn eigen redenering al de titel van dit pamflet moeten luiden: Waarom lijkt de Nederlandse burger boos? En die nuancering had dit tenminste een boek gemaakt waarin over beeldvorming werd nagedacht. Of over de onvruchtbare wurgsex die de Nederlandse media en de Haagse politiek telkens weer met elkaar hebben; blind voor de buitenwereld; alleen oog hebbend voor de ander. […]

boeklog 7 vi 2010

Citaat van de dag | 0609

Balkenende gaat op de rand van het bed zitten, de ellebogen op de knieën. Hij is geen staatsman geweest, geen democraat, geen goede premier. Hij is er niet in geslaagd de langstzittende premier te worden, een prijs waar hij het graag voor had gedaan. De mensen zullen hem herinneren als iemand die niet tegen grapjes kon, die alle kritiek persoonlijk nam; een beetje een kinderachtige premier.

Peter Middendorp, ‘En hij leefde nog lang en gelukkig…’

Boeklog over Middendorp

Oneerbiedige gedachten over de voorbije verkiezingen | 23

En dat we nu maar weer een tijd verstoken mogen blijven van het gênante amateurtoneel, de slechte teksten, de zo matige acteurs, en al het gelieg dat voor campagnevoeren doorgaat in Nederland. En bovenal van de idiote aandacht van de media voor welke politicus ook.

Overwegingen | 0121

Vervelend aan politiek is dat het theater waaraan de media aandacht besteden zo vaak niet gaat om wat er werkelijk speelt. Neem nu de aangekondigde missie naar Afghanistan. Door het kabinet Rutte inmiddels overal verkocht met fraaie woorden, als ‘een noodzakelijke bijdrage leveren’, en ‘niet in de steek laten’;

Genegeerd wordt voor het gemak dat de invasie van Afghanistan een Amerikaans ideetje was; waar de wereld geheel overdonderd toestemming voor gaf, onder de indruk van 9/11. Daarop kozen de Amerikanen er tamelijk blind voor om éen van de toch al strijdende partijen — het land kent een geschiedenis met weinig anders dan burgeroorlogen en stammenstrijden — boven de anderen te stellen; slechts omdat die niet de Taliban was. En hoe corrupt ook, dat regime was voortaan baas;

En vervolgens werden NATO-leden geronseld om bezettingsmachtje te spelen, namens de nieuwe bazen;

Is het land daar nog iets mee opgeschoten, sinds 2001?

Neuh, het bewind is nog even corrupt. De economie draait nog steeds vooral op opiumteelt. Het is nog altijd vrijwel nergens veilig. Maar de statistieken waar Nederlandse politici dan allereerst mee komen, is dat er wat meer kinderen naar school gaan;

Toegegeven, het kan wel degelijk wat worden met zo’n land. Alleen duurt dit tot minstens éen generatie vrede en voorspoed heeft meegemaakt. Dus zeker zo al dertig jaar.

Dus zo bezien is zo’n missie om politieagenten te gaan opleiden, voor drie tot vier jaar, een onfatsoenlijk gebaar. Dat is een eenmalige inspanning die waarschijnlijk niet eens iets oplevert; gezien het opiumverslaafde materiaal waaruit agenten geworven worden;

Enfin. Het was al duidelijk, maar WikiLeaks bevestigde het nog eens: Nederland ging alleen naar Afghanistan omdat de VS leuke dingen beloofde aan de minister-president. Dat Jan Peter Balkenende rond mocht lopen op G20 was best een paar miljard aan belastinggeld, en 24 dode soldaatjes waard;

Maar cynischer wordt het nog bij de besluitvorming rond de nieuwe missie. Daarvoor heeft het kabinet geen meerderheid onder de Kamerleden. Weliswaar lijken VVD en CDA voor, om hun ministers te steunen, maar Wilders PVVis tegen. Net als PvdA en SP. Dus rest ineens alle hoop van premier Rutte op GroenLinks, met zijn tien zetels;

GroenLinks is een fusiepartij van onder meer de Pacifistisch Socialistische Partij (PSP), en pacifistische christenen;

Maar GroenLinks wil zich graag profileren als een partij die regeren kan — want dat deden ze nog nooit — en dus impopulaire maatregelen durft te nemen. Zelfs al heeft de eigen partijraad met 47-0 tegen een nieuwe Afghanistan-missie gestemd. Want regeringsmacht, dat is best een paar miljard belastinggeld waard, plus een dood soldaatje hier of daar…

Oneerbiedige gedachten over de nakende verkiezingen | 24

Wie al enige tijd een weblog voert, gaat zichzelf herhalen. Enkel constateren dat het niet goed zit, en anders moet, verandert immers niets. En actie heb ik verder nooit ondernomen.

Het lijkt me alleen onmogelijk de inertie te overschatten die het wezen is van zo veel maatschappelijke instituties in Nederland. Tegen zulk een glaciale traagheid vechten zelfs de goden vergeefs. Daar actie tegen ondernemen, vraagt een dommekracht die ik niet heb.

Maar ook in 2007 waren er Statenverkiezingen. Daarover schreef ik toen:

Voor het grootste gedeelte zijn er maar heel weinig bestuurlijke punten waarover de verschillende politieke partijen in een provincie echt strijd zullen hebben. Desondanks wordt van werkelijk iedere komma in beleidsplannen gewogen of die iets uitmaakt. Daardoor vallen beslissingen soms pas als iedereen al vergeten is wat de aanleiding was om tot een beleidswijziging over te gaan. Bijvoorbeeld.

Organisaties en procedures dijen uit tot ze alle ruimte vullen die er is om ergens aandacht aan te besteden. Als Lok met dit boek éen ding aantoont, dan wel dat er te veel Statenleden zijn, en te veel ambtenaren voor de provincies werken. Dit kan ook omdat er geen externe dwang gevoeld wordt om op tijd kwaliteit af te leveren.

Dat punt werd later nog eens aangevuld, met de conclusies van bestuurskundige Klaartje Peters, die het daarbij over een opgeblazen bestuur heeft:

In dit boekje geeft Peters tal van redenen waarom het provinciaal bestuur in Nederland aanmerkelijk bescheidener kan. In elk geval zou het nuttig zijn als het geheel overheidsdiensten werden; rechtstreeks onder het bestuur van ministerie vallend. Dat politieke deel, met die Statenleden, en de Gedeputeerden, mag van haar meteen verdwijnen.

Klaartje Peters’ werk lijkt amper vier jaar later alweer vergeten. Deze keer wordt soms een andere bestuurskundige opgevoerd als voornaamste criticus van het hele Staten-circus.

En mij rest daardoor niet de vraag waaróp ik zal stemmen morgen, maar waaróm ik dat in hemelsnaam zou doen.

Verkiezingen in Nederland zijn nog altijd hoogstens een lippendienst aan democratie.